Diabetes is een bekend risicofactor voor morbiditeit en mortaliteit door COVID-19. Bij diabetespatiënten kunnen zeldzame maar ernstige complicaties, zoals de potentieel dodelijke aandoening diabetische ketoacidose (DKA), optreden wanneer ziekte of bepaalde aandoeningen verhinderen dat cellen voldoende glucose ontvangen om hun werking te verzekeren. Een stijging van een bepaald type DKA, euDKA genoemd, in het Brigham and Women’s Hospital tijdens de COVID-19 pandemie, heeft ertoe geleid dat onderzoekers veronderstellen dat diabetespatiënten die glucose verlagende geneesmiddelen gebruiken mogelijk een verhoogd risico op euDKA vertonen als ze COVID-19 hebben. De observationele casusreeks is gepubliceerd in The American Association of Clinical Endocrinologists Clinical Case Reports.
EuDKA is een subset van de diabetes complicatie die bekend staat als DKA, die optreedt wanneer de lichaamscellen onvoldoende glucose opnemen en dit compenseren door vetten te metaboliseren, waardoor een opeenhoping van zuren ontstaat, ketonen genoemd. EuDKA verschilt van DKA doordat het wordt gekenmerkt door lagere bloedsuikerspiegels, waardoor het moeilijker wordt om een diagnose te stellen. De V.S. Food and Drug Administration heeft gewaarschuwd dat het risico van DKA en euDKA kan worden verhoogd voor personen die een populaire klasse geneesmiddelen voor diabetes gebruiken die natriumglucose cotransporter 2-remmers (SGLT2i) worden genoemd, die werken door overtollige glucose in de urine af te geven. Bijna alle onderliggende euDKA-gevallen zijn een staat van uithongering die braken, diarree en verlies van eetlust veroorzaakt en kan verergeren door het diuretisch effect van SGLT2i-medicijnen.
Brigham onderzoekers bestudeerden vijf ongebruikelijke euDKA-gevallen die binnen de drie maanden naar de diabetes intramurale diensten werden verwezen; drie van hen vertoonden symptomen binnen één week op het hoogtepunt van de pandemie in Boston in de lente van 2020. De vijf gevallen vertegenwoordigden een aanzienlijk verhoogde incidentie van euDKA vergeleken met die van de voorgaande twee jaar, wanneer intramurale diensten minder dan 10 euDKA-gevallen telden. Alle vijf euDKA-gevallen werden waargenomen bij COVID-19-patiënten die SGLT2i gebruikten; drie patiënten werden ontslagen naar revalidatiecentra, één was naar huis gestuurd, en een 52-jarige man met acute ademhaling distress syndroom is overleden.
“We weten dat SGLT2-remmers DKA en euDKA kunnen veroorzaken,” zei corresponderend auteur Naomi Fisher van de Afdeling Endocrinologie, Diabetes en Hypertensie. “Ons rapport benadrukt dat als patiënten ziek zijn of verminderde eetlust hebben of vasten, ze hun medicatie moeten onderbreken en pas mogen hervatten als ze terug normaal eten.”
De auteurs van de studie vermoeden ook dat COVID-19 in het bijzonder euDKA-risico’s kan verergeren. Wanneer het virus een patiënt infecteert, bindt het zich aan cellen op de alvleesklier die insuline produceren wat een toxisch effect kan hebben. Studies van het eerdere SARS-CoV-1-virus hebben gevonden dat veel geïnfecteerde patiënten een verhoogde bloedsuikerspiegel hadden. “Het is geponeerd door andere modellen dat het virus bij voorkeur insuline producerende cellen vernietigt,” zei Fisher.
Bovendien kan de onaangepaste ontstekingsreactie geassocieerd met COVID-19, dat hoge niveaus van immuunrespons gerelateerde eiwitten produceert cytokines genaamd, DKA-risico’s verhogen. “Deze hoge niveaus van cytokines worden ook gezien in DKA, dus deze ontstekingsroutes kunnen interactief zijn,” zei Fisher. “Het is speculatief, maar er kan synergie zijn tussen hen.”
Hoewel deze bevindingen observationeel zijn en niet het resultaat van een gerandomiseerde gecontroleerde studie, zijn vergelijkbare rapporten van verhoogde euDKA incidentie gekend. De auteurs moedigen patiënten en artsen aan om SGLT2i-gebruik stop te zetten in geval van ziekte, wat al de standaardpraktijk is voor het meest voorkomend diabetes medicijn, metformine.
“Patiënten moeten hun bloedsuikerspiegel blijven controleren, en als de ziekte aanhoudt of als hun bloedsuikerspiegel erg hoog is, met hun arts overleggen over andere vormen van therapie,” zei Fisher. “Maar vaak duurt de kuur zonder medicijn niet lang. We hopen dat met de wijdverbreide opleiding van patiënten en artsen, we geen andere cluster van euDKA-gevallen zullen tegenkomen tijdens een volgende golf van COVID-19-infecties.”
vertaling: Andre Teirlinck