Een medicijn dat al tientallen jaren op grote schaal wordt voorgeschreven bij blaasaandoening lijkt gevaarlijk te zijn voor het netvlies, het lichtgevoelig weefsel aan de achterkant van het oog waarmee we kunnen zien. Elmiron (pentosanpolysulfaatnatrium) kan worden geassocieerd met schade aan het netvlies, voerden drie oogartsen een onderzoek uit bij patiënten van het Kaiser Permanent in Noord-Californië.
Ze vonden dat ongeveer een kwart van de patiënten die Elmiron gebruikten duidelijke tekenen vertoonden van oogletsel, en dat deze medicatie toxiciteit zich kan voordoen als één van de bekende aandoeningen van het netvlies, zoals leeftijdsgebonden maculaire degeneratie of patroondystrofie. Het onderzoek werd voorgesteld op AAO 2019, de 123ste jaarlijkse bijeenkomst van de American Academy of Ophthalmology.
Interstitiële cystitis veroorzaakt chronische pijn in de blaas en het bekken. Meer dan 1 miljoen mensen in de Verenigde Staten, voornamelijk vrouwen, hebben te maken met deze aandoening en Elmiron is de enige door de FDA goedgekeurde pil om ze te behandelen. Als de voornaamste behandeling over tientallen jaren, werd waarschijnlijk aan honderd duizenden mensen het medicijn voorgeschreven.
Vorig jaar rapporteerde Nieraj Jain, M.D., van het Emory Eye Center in Atlanta, Ga., dat zes patiënten die Elmiron ongeveer 15 jaar hadden gebruikt ongebruikelijke veranderingen vertoonden in hun macula, het centrale deel van het netvlies verantwoordelijk voor het leveren van een helder, centraal zicht.
Omdat niets anders in de medische geschiedenis of diagnostische tests van de patiënten het opvallend patroon van afwijkingen verklaarde, waarschuwden Dr. Jain en collega’s voor het langdurig gebruik van Elmiron dat wellicht het netvlies kon beschadigen. Robin A. Vora, M.D, Amar P. Patel, M.D., en Ronald Melles M.D., oogartsen bij Kaiser Permanente, hebben deze waarschuwing in acht genomen en bekeken hun eigen patiëntenpopulatie. Ze ontdekten aanvankelijk een vrouw met langdurige behandeling bij wie een verkeerde diagnose werd gesteld van retinale dystrofie. Deze zorgwekkende zaak bracht hen ertoe om Kaisers volledige database van 4,3 miljoen patiënten te onderzoeken.
Ze vonden 140 patiënten die elk gemiddeld 5000 pillen hadden ingenomen in de loop van 15 jaar. Van die 140 patiënten stemden 91 in met een onderzoek. Drs. Vora, Patel en Melles namen gedetailleerde foto’s van de achterkant van hun ogen en verdeelden de afbeeldingen vervolgens in drie categorieën: normale, mogelijke afwijking, duidelijke afwijking. Tweeëntwintig van de 91patiënten vertoonden duidelijke tekenen van toxiciteit. De snelheid van toxiciteit steeg met de hoeveelheid geconsumeerde pillen, van 11 procent van degenen die 500 tot 1.000 gram namen tot 42 procent van degenen die 1500 gram of meer gebruikten.
“Het is jammer,” zei Dr. Vora. “Je hebt een patiënt met een chronische aandoening zoals interstitiële cystitis, waarvoor er geen remedie is en geen effectieve behandeling. Ze kregen deze medicijnen omdat men dacht dat er weinig bijwerkingen en weinig risico’s waren, en niemand dacht er verder over na. En jaar na jaar liet men de patiënten meer pillen innemen.”
Omdat het onduidelijk is hoeveel medicatie teveel is, beveelt Dr. Vora aan dat patiënten die geen tekenen van toxiciteit vertonen op het netvlies minstens één keer per jaar worden gescreend. Voor degenen die wat tekenen van schade vertonen, beveelt hij aan dat ze met hun uroloog praten om de medicatie stop te zetten.
Goed nieuws is dat, indien vroegtijdig geïdentificeerd, de schade kan worden beperkt door te stoppen met de medicatie. In een later stadium kan de toxiciteit leiden tot een droge atrofische leeftijdsgebonden maculaire degeneratie en resulteren in permanent verlies van het gezichtsvermogen.
Vertaling: Andre Teirlinck