Onderzoekers van UNIGE en HUG laten zien hoe de angsten die we in onze dromen ervaren ons voorbereiden op omgaan met angstgevoelens zodra we wakker zijn.
Hebben angstige dromen een functie? Om deze vraag te beantwoorden, hebben onderzoekers van de Universiteit van Genève (UNIGE) en de Universitaire Ziekenhuizen van Genève (HUG) – beide in Zwitserland – samen met de Universiteit van Wisconsin (VS) onderzoek naar dromen uitgevoerd. In de studie hebben de onderzoekers de dromen van een aantal mensen geanalyseerd. Daarbij werden onder andere de hersengebieden vastgesteld die worden geactiveerd bij het ervaren van angst in de droom.
De onderzoekers hebben ontdekt dat zodra de deelnemers weer wakker waren de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het beheersen van emoties effectiever reageerden op angstopwekkende situaties.
De resultaten van de studie – die zijn gepubliceerd in het tijdschrift Human Brain Mapping [2] – tonen aan dat dromen ons helpen beter te reageren op angstaanjagende situaties (in het dagelijkse leven). Dit opent de weg naar nieuwe op dromen gebaseerde therapeutische methoden te ontwikkelen voor het bestrijden van angst.
De neurowetenschap is al een aantal jaren geïnteresseerd in dromen. Daarbij ligt de nadruk op het in kaart brengen van de hersengebieden die actief zijn als we dromen. In dit onderzoek pasten de wetenschappers high-density electroencephalography (EEG) toe. Daarbij worden verschillende elektroden op de schedel geplaatst om hersenactiviteit te meten. De onderzoekers hebben daardoor ontdekt dat bepaalde hersengebieden verantwoordelijk zijn voor de vorming van dromen en dat bepaalde andere regio’s worden geactiveerd afhankelijk van de specifieke inhoud in de droom (zoals percepties, gedachten en emoties).
“We waren vooral geïnteresseerd in angst: welke gebieden van onze hersenen worden geactiveerd als we nare, angstige dromen hebben?”, zegt Lampros Perogamvros. Perogamvros is onderzoeker in het slaap- en cognitielaboratorium dat onder leiding staat van professor Sophie Schwartz van de afdeling Basic Neurosciences van de faculteit Geneeskunde van UNIGE. Perogamvros is ook senior klinisch docent bij het slaaplaboratorium van HUG, een onderdeel van de afdeling pneumologie.
Welke hersengebieden zijn actief tijdens angstaanjagende dromen?
De Geneefse wetenschappers plaatsten 256 EEG-elektroden op het hoofd van 18 personen. De proefpersonen werden in de nacht verschillende keren wakker gemaakt. Elke keer dat de deelnemers werden gewekt, moesten ze een aantal vragen beantwoorden, zoals: ‘Heb je gedroomd? En, zo ja, voelde je je angstig?
Perogamvros: “Door de hersenactiviteit te analyseren op basis van de antwoorden van de deelnemers, hebben we twee hersengebieden geïdentificeerd die betrokken zijn bij de inductie van angst tijdens de droom: de insula en de cingulaire cortex” [4].
De insula is ook betrokken bij het evalueren van emoties in de waaktoestand en wordt automatisch geactiveerd wanneer iemand angst ervaart. De cingulaire cortex speelt op zijn beurt een rol bij het voorbereiden van motorische en gedragsreacties in geval van een bedreiging.
“Voor het eerst hebben we de neurale correlaten van angst geïdentificeerd wanneer we dromen en hebben we vastgesteld dat vergelijkbare regio’s worden geactiveerd bij het ervaren van angst in zowel de slaap- als de waaktoestand”, vervolgt de onderzoeker.
Bereiden dromen ons voor op wat meemaken als we wakker zijn?
De onderzoekers onderzochten vervolgens een mogelijk verband tussen de angst die tijdens een droom werd ervaren en het omgaan met emoties tijdens het wakker zijn. Ze gaven 89 deelnemers een droomdagboek voor de duur van een week. De proefpersonen werd gevraagd om elke ochtend bij het ontwaken te noteren of ze zich de dromen konden herinnerden die ze ‘s nachts hadden en gehad en om de emoties te beschrijven die ze hadden ervaren, waaronder angstgevoelens.
Aan het einde van de week werden ze in een MRI-apparaat (magnetic resonance imaging) geplaatst. “We toonden elke deelnemer zowel emotioneel negatieve beelden – zoals aanvallen en noodsituaties – als neutrale beelden. Het doel daarvan was om na te gaan welke hersengebieden actiever waren in angstsituaties. Daarnaast werd geanalyseerd of de actieve gebieden veranderde onder invloed van de ervaren emoties tijdens de dromen van de afgelopen week”, zegt Virginie Sterpenich. Sterpenich is onderzoeker bij de afdeling Neurowetenschappen van UNIGE.
De onderzoekers waren vooral geïnteresseerd in de hersengebieden die traditioneel betrokken zijn bij het beheersen van emoties, zoals de insula, amygdala, mediale prefrontale cortex en cingulaire cortex.
Sterpenich: “We ontdekten dat hoe langer iemand angst in zijn dromen had ervaren, hoe minder de insula, cingulair en amygdala werden geactiveerd toen dezelfde persoon naar de negatieve foto’s keek. Bovendien nam de activiteit in de mediale prefrontale cortex [5] toe. In geval van angst remt prefrontale cortex de amygdala af. De activiteit in de mediale prefrontale cortex nam evenredig toe met het aantal ervaren beangstigende dromen”.
Deze resultaten wijzen op een zeer sterke link tussen de emoties die we voelen in zowel slaap- als waaktoestand. Ze versterken ook een neurowetenschappelijke theorie over dromen: we simuleren angstaanjagende situaties tijdens het dromen om er beter op te kunnen reageren als we wakker zijn. “Dromen kunnen worden beschouwd als een echte training voor onze toekomstige reacties en kunnen ons mogelijk voorbereiden op echte gevaren”, suggereert Perogamvros.
Dromen: een nieuwe therapeutische bondgenoot?
Na de onthulling van een mogelijke functie van dromen zijn de onderzoekers nu van plan om een nieuwe vorm van droomtherapie te bestuderen om angststoornissen te behandelen. Ze zijn ook geïnteresseerd in nachtmerries. In tegenstelling tot angstige dromen waarin het angstniveau gematigd is, worden nachtmerries gekenmerkt door extreme angst die de slaap verstoort en een negatieve impact heeft op dromer, ook als die weer wakker is. “We denken dat als een bepaalde angstdrempel wordt overschreden in de droom, deze zijn heilzame rol als emotionele regulator verliest”, concludeert Perogamvros.
Vertaling: Dick Schrauwen [1]
Verwijzingen
[1] Bewerking van onderstaand persbericht
– https://www.unige.ch/communication/communiques/en/2019/quand-les-reves-nous-preparent-a-affronter-nos-peurs/
[2] Artikel
– https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/hbm.24843
[3] EEG (high density EEG)
– https://en.wikipedia.org/wiki/Electroencephalography
[4] Insula,cingulaire cortex
– https://en.wikipedia.org/wiki/Insular_cortex
– https://en.wikipedia.org/wiki/Cingulate_cortex
[5] Amygdala, prefrontale cortex
– https://thebrain.mcgill.ca/flash/d/d_04/d_04_cr/d_04_cr_peu/d_04_cr_peu.html
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Prefrontale_cortex