Plantaardig voedsel zou de gezonde voeding van het hart moeten domineren, volgens een artikel dat vandaag is gepubliceerd in Cardiovascular Research, een tijdschrift van de European Society of Cardiology (1).
Dit uitgebreide overzicht van onderzoek naar voedsel en hartziekten biedt bijgewerkt bewijs over hoeveel en hoe vaak elk item veilig kan worden geconsumeerd.
“Er zijn geen aanwijzingen dat voedsel vergif is in termen van cardiovasculair risico. Het is een kwestie van hoeveelheid en frequentie van consumptie”, zegt studie auteur professor Gabriele Riccardi van de Universiteit van Napels Federico II, Italië. “Een fout die we in het verleden hebben gemaakt, was om één voedingscomponent als de vijand te beschouwen en het enige dat we moesten veranderen. In plaats daarvan moeten we naar diëten als geheel kijken en als we de hoeveelheid van één voedingsmiddel verminderen, is het belangrijk om een gezonde vervanger te kiezen.”
Over het algemeen is er consistent bewijs dat voor gezonde volwassenen een lage consumptie van zout en voedsel van dierlijke oorsprong, en een verhoogde inname van plantaardig voedsel – inclusief volle granen, fruit, groenten, peulvruchten en noten – verband houden met een verminderd risico op atherosclerose. Hetzelfde geldt voor het vervangen van boter en andere dierlijke vetten door niet-tropische plantaardige vetten zoals olijfolie.
Nieuw bewijs maakt onderscheid tussen bewerkt en rood vlees – beide geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten – van pluimvee, dat geen verband vertoont bij een matige inname (tot drie porties van 100 g per week). Rood vlees (d.w.z. rundvlees, varkensvlees, lam) moet worden beperkt tot twee porties van 100 g per week, en bewerkt vlees (d.w.z. spek, worstjes, salami) moet worden beperkt tot incidenteel gebruik.
Peulvruchten (tot vier porties van 180 g per week) zijn de aanbevolen eiwitvervanger voor rood vlees. Matige visconsumptie (twee tot vier porties van 150 g per week) wordt ook ondersteund door het laatste bewijs voor de preventie van hartziekten, hoewel er duurzaamheidsproblemen kunnen zijn. Gevogelte kan een geschikt eiwitalternatief zijn voor rood vlees, maar in gematigde hoeveelheden.
Wat betreft fruit en groenten, gezien hun sterke associatie met een lager risico op atherosclerose, moet de dagelijkse consumptie worden verhoogd tot wel 400 g per stuk. Wat betreft noten wordt een handvol (ongeveer 30 g) per dag aanbevolen.
Voor de gezonde bevolking ondersteunt recent bewijs geen vereiste om magere, in plaats van volle, zuivelproducten te gebruiken om hartaandoeningen te voorkomen. Integendeel, zowel volvette als magere zuivelproducten, in gematigde hoeveelheden en in de context van een uitgebalanceerd dieet, worden niet geassocieerd met een verhoogd risico.
“Kleine hoeveelheden kaas (drie porties van 50 g per week) en regelmatige yoghurtconsumptie (200 g per dag) worden zelfs in verband gebracht met een beschermend effect vanwege het feit dat ze gefermenteerd zijn”, zegt professor Riccardi. “We begrijpen nu dat darmbacteriën een belangrijke rol spelen bij het beïnvloeden van het cardiovasculaire risico. Gefermenteerde zuivelproducten bevatten goede bacteriën die de gezondheid bevorderen.”
Met betrekking tot granen wordt nieuw advies gegeven volgens de glycemische index (GI), waarbij voedingsmiddelen met een hoge GI de bloedsuikerspiegel sneller verhogen dan voedingsmiddelen met een lage GI. Voedsel met een hoge GI (d.w.z. wit brood, witte rijst) wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op atherosclerose; daarom moet de consumptie worden beperkt tot twee porties per week en moeten ze anders worden vervangen door volkoren voedsel (bijv. brood, rijst, haver, gerst) en voedsel met een lage GI (bijv. pasta, voorgekookte rijst, maïstortilla).
Wat dranken betreft, zijn koffie en thee (tot drie kopjes per dag) geassocieerd met een verminderd cardiovasculair risico. Frisdranken, inclusief caloriearme opties, brengen een hoger risico met zich mee en moeten worden vervangen door water, behalve bij beperkte gelegenheden. Matige alcoholconsumptie (wijn: tot twee glazen per dag bij mannen en één glas bij vrouwen; of één blikje bier) wordt in verband gebracht met een lager risico op hartaandoeningen in vergelijking met grotere hoeveelheden of onthouding. Maar professor Riccardi zei: “Gezien de algehele impact van alcohol op de gezondheid, moet dit bewijs worden geïnterpreteerd als de maximaal toegestane inname in plaats van als een aanbevolen hoeveelheid.”
Wat chocolade betreft, staat het beschikbare bewijs tot 10 g pure chocolade per dag toe. De auteurs stellen dat “voor deze hoeveelheid consumptie de gunstige effecten groter zijn dan het risico op gewichtstoename en de bijbehorende schadelijke gevolgen voor de cardiovasculaire gezondheid”.
Professor Riccardi merkte op dat eten leuk moet zijn om gezonde mensen te motiveren om veranderingen op de lange termijn aan te brengen. Hij zei: “We moeten culinaire tradities herontdekken, zoals het mediterrane dieet dat heerlijke recepten heeft met bonen, volle granen, noten, fruit en groenten.”
De auteurs concludeerden: “Een strategie die uitsluitend gebaseerd is op richtlijnen en voedingseducatie zal niet voldoende zijn om de levensstijl van de bevolking te veranderen; Beleidsopties die moeten worden overwogen, moeten noodzakelijkerwijs initiatieven omvatten om de productie, marketing, beschikbaarheid en betaalbaarheid van voedingsmiddelen die niet alleen gezond maar ook gastronomisch aantrekkelijk zijn, te vergemakkelijken.
1Riccardi G, Giosuè A, Calabrese I, Vaccaro O. Dietary recommendations for prevention of atherosclerosis. Cardiovasc Res. 2021. doi:10.1093/cvr/cvab173.
Link will go live on publication:
https://academic.oup.com/cardiovascres/article-lookup/doi/10.1093/cvr/cvab173