Het lichaam kent verschillende mechanismen die pijnlijke gevoelens dempen. Ze kunnen met nieuwe methoden worden onderzocht.
Wanneer twee pijnlijke stimuli tegelijkertijd op ons inwerken, ervaren we de ene als minder pijnlijk. Dit fenomeen maakt deel uit van het lichaamseigen pijnbestrijdingssysteem. Een disfunctie van deze remming wordt in verband gebracht met chronische pijnstoornissen. Onderzoekers van Berufsgenossenschaftliches Universitätsklinikum Bergmannsheil, kliniek van Ruhr-Universität Bochum (RUB), hebben hiervoor een methode ontwikkeld. Ze konden aantonen dat de methode effectief werkt bij zowel pijnlijke elektrische prikkels als hittepijn. Hierover zijn twee opeenvolgende onderzoeken gepubliceerd in de tijdschriften Brain Sciences en BMC Neuroscience.
Dezelfde stimulus doet anders pijn
De menselijke perceptie van pijn kan sterk variëren, afhankelijk van de situatie. Het is dus mogelijk dat dezelfde pijnprikkel onder verschillende omstandigheden meer of minder pijnlijk aanvoelt. Het eigen pijnbestrijdingssysteem van het lichaam is hiervoor verantwoordelijk. Onderzoekers onderzoeken dit systeem met de onderzoeksmethode Conditioned Pain Modulation, kortweg CPM. “Dit geeft aan hoe sterk een pijnlijke stimulus de ervaring van een andere pijnlijke stimulus remt die tegelijkertijd wordt aangeboden”, legt assistent-professor dr. Oliver Höffken, neuroloog bij Bergmannsheil, uit.
In de eerste studie vergeleek het onderzoeksteam een gevestigd CPM-model met een recent geïntroduceerde variant. Bij geconditioneerde pijnmodulatie spelen altijd twee pijnprikkels een rol. De eerste stimulus, ook wel de teststimulus genoemd, wordt tweemaal toegediend: eenmaal alleen en eenmaal in combinatie met de tweede stimulus, de conditioneringsstimulus. De testpersoon moet beoordelen hoe pijnlijk de teststimulus op zichzelf was en hoe deze voelde terwijl de conditioneringsstimulus werd toegediend.
Een objectief criterium
In het huidige werk vergeleek het team onder leiding van Oliver Höffken, Dr. Özüm Özgül en professor Elena Enax-Krumova twee verschillende teststimuli: een beproefde stimulus veroorzaakt door hittepijn en een nieuwe die wordt veroorzaakt door elektrische stimulatie van de huid. In beide gevallen werd de conditioneringsprikkel opgewekt door koud water. De elektrische stimulatie van de huid heeft een doorslaggevend voordeel ten opzichte van de eerder gebruikte warmtemethode: hiermee kunnen de veranderingen in hersenactiviteit die worden veroorzaakt door de elektrische prikkels van de huid worden gemeten met behulp van EEG-registratie. Dit voegt een objectief meetbaar criterium toe aan de subjectieve pijnbeoordeling van de testpersonen.
Twee mechanismen met hetzelfde resultaat
In de tweede studie gebruikten de onderzoekers het eerder geteste CPM-model met de elektrische stimulatie van de huid en vergeleken met het pijnverlichtende effect van cognitieve afleiding. Ze ontdekten dat zowel de CPM-methode als cognitieve afleiding het pijngevoel in vergelijkbare mate kunnen verminderen. De twee methoden lieten echter verschillende resultaten zien bij het meten van de elektrische potentialen. “Op basis van onze metingen gaan we ervan uit dat de twee onderzochte pijnverlichtende effecten twee verschillende neurale mechanismen zijn die net tot hetzelfde effect leiden”, zegt Höffken.
De onderzoekers voerden hun onderzoek uit bij gezonde vrijwilligers. Onderzoek naar het lichaamseigen pijnremmingssysteem is echter ook relevant om verschillende pijnstoornissen beter te begrijpen. “Bij patiënten met chronische pijn, het ontstaan van postoperatieve pijn en de overgang van acute naar chronische pijn zijn in het verleden al veranderde CPM-effecten geconstateerd. In onze onderzoeksgroep gebruiken we daarom het CPM-model als instrument om mechanismen in de verwerking van pijnlijke informatie te onderzoeken ”, legt Höffken uit.