Onderzoekers van de Universiteit van Tübingen hebben ontdekt dat veel veelgebruikte medicijnen die geen antibiotica zijn, zoals antihistaminica (tegen allergieën), antidepressiva en hormonen, de darmflora onbedoeld kunnen verstoren. Hierdoor krijgen schadelijke bacteriën, zoals Salmonella Typhimurium, meer kans om zich in de darmen te nestelen en infecties te veroorzaken. De studie, onder leiding van prof. Lisa Maier van het Interfacultaire Instituut voor Microbiologie en Infectiegeneeskunde, werd gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature.
De onderzoekers testten 53 gangbare niet-antibiotische medicijnen in zowel synthetische als echte menselijke darmbacteriegemeenschappen. Ze ontdekten dat ongeveer één derde van deze middelen de groei van Salmonella bevorderde doordat ze nuttige darmbacteriën afremmen of doden, terwijl Salmonella daar ongevoelig voor is. Hierdoor ontstaat een verstoring van het microbioom – de natuurlijke balans van bacteriën in de darm – waarbij pathogenen de overhand krijgen.
Deze effecten werden ook bevestigd in dierproeven met muizen, waarbij sommige medicijnen leidden tot ernstiger infecties met een snellere en heftigere ontstekingsreactie. Volgens de onderzoekers komt dit doordat medicijnen de biodiversiteit in de darm verlagen, het totaal aan microbieel leven verminderen en specifieke bacteriën uitschakelen die normaal gesproken met ziekteverwekkers concurreren om voedingsstoffen.
Hoewel medicijnen noodzakelijk zijn, benadrukken de onderzoekers dat het belangrijk is om ook stil te staan bij de impact die medicijnen kunnen hebben op het microbioom, zelfs als ze als “mild” worden beschouwd. Vooral kwetsbare mensen, zoals ouderen of zieken, kunnen hierdoor extra risico lopen op infecties.
De studie roept op tot een herziening van hoe geneesmiddelen worden ontwikkeld en getest. De onderzoekers pleiten ervoor dat effecten op de darmflora standaard moeten worden meegenomen in medicijnonderzoek, zeker bij geneesmiddelgroepen als antihistaminica, antipsychotica en hormonale middelen. Om dit te ondersteunen ontwikkelde het team een nieuwe testmethode waarmee snel en betrouwbaar kan worden gemeten hoe een medicijn de veerkracht van het microbioom beïnvloedt.
Volgens prof. Lisa Maier betekent dit dat medicijnen voortaan niet alleen farmacologisch, maar ook microbiologisch beoordeeld moeten worden. “Het microbioom is een essentieel onderdeel van onze gezondheid, en als je het verstoort, zet je de deur open voor ziekteverwekkers,” stelt ze. Deze inzichten bieden hoop op betere en veiligere medicijnen in de toekomst, met minder risico op bijwerkingen.
