Door de industrie vrijgekomen kwik komt via de lucht in zee terecht en van daaruit in de voedselketen. Een analyse van de Universiteit van Basel laat nu zien hoe de verontreiniging in het water komt: niet primair door regen, zoals eerder werd vermoed, maar ook door gasuitwisseling. Maatregelen om de uitstoot van kwik te verminderen zouden daardoor sneller dan verwacht in werking kunnen treden.
Elk jaar komt er tweeduizend ton gasvormig kwik in de atmosfeer door kolengestookte elektriciteitscentrales en mijnbouw. De verontreinigende stof circuleert vervolgens in verschillende chemische vormen in een complexe kringloop tussen lucht, aarde en water. Kwik is bijzonder gevaarlijk in de zee: daar hoopt het zich op in vissen in de vorm van het zeer giftige methylkwik en komt het via consumptie in de mens terecht. Dit kan de hersenontwikkeling bij kinderen beïnvloeden en hart- en vaatziekten bij volwassenen veroorzaken.
“Naar schatting hebben menselijke activiteiten de hoeveelheid kwik in de oppervlakte-oceaan sinds het begin van de industrialisatie verdrievoudigd”, zegt biogeochemicus Martin Jiskra van de afdeling Milieuwetenschappen van de Universiteit van Basel. Tot nu toe gingen experts ervan uit dat kwik voornamelijk via regen in de oceanen wordt gebracht. “Dit zijn echter slechts aannames, aangezien er geen verzamelstations zijn voor neerslag boven de zee.”
Zoals Jiskra meldt in een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature, heeft hij deze kenniskloof nu gedicht samen met collega’s van de universiteiten van Aix-Marseille en Toulouse, evenals het Franse Centre national de la recherche scientifique (CNRS): Hij onderzocht zeewatermonsters met een nieuwe methode, die het mogelijk maakt om te onderscheiden of het kwik afkomstig is van neerslag of via gasuitwisseling in zee terechtkomt. De analyse, ook wel ‘fingerprinting’ genoemd, is gebaseerd op het meten van minuscule gewichtsverschillen tussen natuurlijk voorkomende kwikatomen, de zogenaamde isotopen.
Om de monsters te verzamelen, ondernam Jiskra verschillende scheepsexcursies op de Middellandse Zee voor de kust van Marseille, waar hij watermonsters van twintig liter elk op verschillende diepten tot 1400 meter verzamelde. Aanvullende gegevens zijn afkomstig van monsters die zijn verzameld door onderzoeksschepen in de Noord-Atlantische Oceaan.
De studies toonden aan dat – in tegenstelling tot eerdere veronderstellingen – slechts ongeveer de helft van het kwik in de oceaan afkomstig is van neerslag, terwijl de andere helft door de absorptie van gasvormig kwik in de oceanen wordt gevoerd. “De bijdrage van neerslag wordt op dit moment waarschijnlijk overschat”, zegt Jiskra. Hij vermoedt dat in plaats daarvan, door de opname van planten, meer zwaar metaal op het land wordt afgezet, waar het stevig in de bodem is gebonden en minder gevaar oplevert voor de mens.
De nieuwe bevindingen zijn ook belangrijk voor de implementatie van het Minamata-verdrag, waarin 133 staten zich ertoe hebben verbonden de uitstoot van kwik in 2013 te verminderen: “Als er minder kwik via de regen in de zee komt, kunnen de emissies sneller worden verminderd Daling van het kwikgehalte in de zee zal resultaat dan verwacht.”
Bron: Universität Basel