Geboorteafwijkingen door bepaalde antibiotica tijdens zwangerschap

Tijdens zwangerschap is zorgvuldigheid in gebruik hiervan geboden, zeggen onderzoekers

Kinderen van moeders die tijdens de vroege zwangerschap macrolide antibiotica voorgeschreven kregen hebben een verhoogd risico op ernstige geboorteafwijkingen, vooral hartafwijkingen, vergeleken met kinderen van moeders die penicilline innamen, volgens vandaag gepubliceerd onderzoek in The British Medical Journal.

De onderzoekers zeggen dat deze bevindingen aantonen dat macroliden zorgvuldig gebruikt dienen te worden tijdens de zwangerschap en dat, indien mogelijk, alternatieve antibiotica voorgeschreven zouden moeten worden tot nadere onderzoeksgegevens beschikbaar zijn.

Macrolide antibiotica (waaronder erythromycine, clarithromycine, en azithromycine) worden veelvuldig gebruikt voor de behandeling van algemene bacteriele infecties. Ze worden vaak als alternatief gebruikt voor patiënten die allergisch zijn voor penicilline.

Eerdere studies wijzen op zeldzame, maar ernstige bijwerkingen door het gebruik van macrolide, vooral bij ongeboren baby’s. De gevolgen zouden in verband staan met de pro-aritmische (hartritmestoornis) eigenschappen van macroliden.

Om deze vermoedens te onderzoeken ging een onderzoeksteam met het UCL (University College London -EL) als basis aan de slag om het verband te onderzoeken tussen voorgeschreven macrolide antibiotica tijdens de zwangerschap en ernstige afwijkingen, alsook vier neurologische ontwikkelingsstoornissen (hersenverlamming, epilepsie, ADHD en autismespectrumstoornissen).

De onderzoekers analyseerden gegevens van 53.735 kinderen, geboren in het VK van 1990 tot 2016, met een gemiddelde follow up van 5,8 jaar na de geboorte. Plus 82.314 kinderen waarvan de moeders voor de zwangerschap macroliden of penicillines voorgeschreven kregen. Als negatieve cohort controlegroep dienden 53.735 kinderen die broertjes of zusjes waren van de studiegroep.

Bij 186 van de 8.632 kinderen werden ernstige afwijkingen geconstateerd waarvan de moeders macroliden tijdens de zwangerschap kregen voorgeschreven, en bij 1.666 van de 95.973 kinderen wiens moeders penicilline kregen voorgeschreven tijdens de zwangerschap.

Na mogelijke andere bepalende factoren te hebben ingecalculeerd, zagen de onderzoekers dat voorgeschreven macrolide tijdens de eerste drie maanden (eerste trimester) van de zwangerschap geassocieerd werd met een verhoogd risico op alle ernstige afwijkingen, vergeleken met penicilline (28 versus 18 per 1000) en op specifiek cardiovasculaire afwijkingen (11 versus 7 per 1000).

De verhoogde risico’s werden niet waargenomen bij kinderen van moeders die later in hun zwangerschap (tijdens het tweede of derde trimester) macroliden kregen voorgeschreven.

Het voorschrijven van macrolide in willekeurig welk trimester werd ook in verband gebracht met een licht verhoogd risico op genitale afwijkingen (5 versus 3 per 1000). Er werden geen statistisch belangrijke associaties gevonden voor andere systeemspecifieke afwijkingen of voor een van de vier neurologische ontwikkelingsstoornissen.

Dit is een observatiestudie, dus er kan geen oorzaak vastgesteld worden; en de onderzoekers wijzen op een aantal beperkingen, zoals het niet kunnen onderzoeken van blootstelling aan behandelingen tijdens de bekende kritische periodes voor specifieke afwijkingen en neurologische ontwikkelingsstoornissen.

Maar na verdere analyses bleven de resultaten voornamelijk ongewijzigd, en kennelijk houden de bevindingen daarmee stand na toetsing.

Als blijkt dat de associaties oorzakelijk zijn, schatten de onderzoekers dat nog vier kinderen met cardiovasculaire afwijkingen kunnen worden toegevoegd voor elke 1000 kinderen die in het eerste trimester zijn blootgesteld aan macroliden in plaats van penicillines.

“Deze uitkomsten laten zien dat macroliden zeer zorgvuldig gebruikt zouden moeten worden tijdens de zwangerschap en, indien mogelijk, alternatieve antibiotica voorgeschreven dient te worden totdat nadere onderzoeksresultaten beschikbaar zijn,” concluderen zij.

Vertaling: Ellen Lam