Blokkering van specifieke calciumkanalen kan zenuwcellen die een rol spelen bij de ziekte van Parkinson beschermen tegen voortschrijdende achteruitgang.
De voortschrijdende degeneratie van dopamine-producerende zenuwcellen in de hersenen leidt tot een tekort aan dopamine en uiteindelijk tot de ziekte van Parkinson. Wetenschappers van de Universiteit van Ulm in Duitsland hebben samen met hun partners uit Keulen en Oxford dit proces in detail onderzocht. De onderzoekers konden aantonen dat de de-activering van een specifiek calciumkanaal (Cav2.3 R [2]) de neurodegeneratie die Parkinson veroorzaakt kan voorkomen. De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications [3].
De ziekte van Parkinson is de op één na meest voorkomende neurodegeneratieve (afsterven van zenuw- en/of hersencellen) ziekte. Wereldwijd worden ongeveer zes miljoen mensen getroffen door de ziekte en het aantal parkinsonpatiënten blijft stijgen. Het progressieve verlies van dopamine-afgevende zenuwcellen in de zogenaamde zwarte materie veroorzaakt de typische motorische symptomen van Parkinson zoals tremor in rusttoestand en spierstijfheid.
In hun recente studie hebben onderzoekers van de Universiteit van Ulm onder leiding van professor Birgit Liss, directeur van het Institute of Applied Physiology, de degeneratie van dopamine-producerende neuronen en hun hoge gevoeligheid voor de stressoren van Parkinson onderzocht. De wetenschappers konden een speciaal spanningsafhankelijk kanaal vaststellen, namelijk een calciumkanaal van het R-type. Dit kanaal staat bekend als Cav2.3 [3].
“Samen met onze partners hebben we ontdekt dat dit kanaal – dat nog niet eerder in verband was gebracht de ziekte van Parkinson – een belangrijke rol speelt bij de fysiologische functie van kwetsbare neuronen. Dit kanaal zorgt er voor dat calcium in de cellen doordringt. Bij proefdiermuizen met Parkinson beschermt de afsluiting van dit kanaal de zenuwcellen tegen degeneratie”, aldus Liss. “Calcium is belangrijk voor verschillende celfunctie maar een te veel ervan kan leiden tot celdood”.
“Ons onderzoek bij Parkinson-patiënten geeft aan dat de Cav2.3-kanalen bij mensen lijken te zijn betrokken bij signaalketens die vergelijkbaar zijn met die bij muizen”, legt eerste auteur Julia Benkert uit. Benkert is promovendus aan het Instituut voor Toegepaste Fysiologie [4]. Ze vervolgt: “De cav2.3 kanaalopening wordt gecontroleerd door de activiteit van kwetsbare neuronen en leidt tot tijdelijk verhoogde calciumspiegels in de cellen”.
Een recente klinische studie in fase III met het medicijn isradipine [6] is mislukt. Isradipine blokkeert een ander type calciumkanaal. Hoewel epidemiologisch bewijs het gebruik van dergelijke blokkers in verband brengt met een verminderd risico op de ziekte van Parkinson, had isradipine in dit onderzoek geen effect op de voortschrijding van de ziekte. “Er kunnen diverse redenen bestaan voor dit falen. Onze bevindingen bieden een mogelijke verklaring”, zeggen de onderzoekers.
Momenteel is er geen therapie beschikbaar die Parkinson kan genezen. Er is zelfs geen geneesmiddel dat de progressie van de ziekte vertraagt. Het werk van de wetenschappers biedt wellicht een nieuwe aanpak voor de ontwikkeling van een (vertragende) therapie: blokkering van de Cav2.3-kanalen, alleen, of in combinatie met de-activering van andere kanalen.
De studie werd gefinancierd door de Duitse Onderzoekstichting, het Oostenrijkse Wetenschapsfonds en andere financieringsinstanties [5].
Vertaling Dick Schrauwen [1]
Verwijzingen
[1] Persbericht
– https://tinyurl.com/t98lbog
[2] Publicatie
Karoline Villinger, Deborah R. Wahl, Heiner Boeing, Harald T. Schupp, Britta Renner: “The effectiveness of app-based mobile interventions on nutrition behaviours and nutrition-related health outcomes: A systematic review and meta analysis” In: Obesity Reviews
– https://doi.org/10.1111/obr.12903
[3] CAV2.3
– https://en.wikipedia.org/wiki/R-type_calcium_channel
[4] Instituur voor Toegeaste Fysiologie (Institute of Applied Physiology)
– https://www.uni-ulm.de/en/med/institute-of-applied-physiology/
[5] Duitse Onderzoeksstichting (DFG), Oostenrijks Wetenschapsfonds (FWF)
– https://www.dfg.de/en/index.jsp
– https://www.fwf.ac.at/en/
[6] Isradipine
– https://www.drugbank.ca/drugs/DB00270