Voor het eerst in de geschiedenis heeft Europa de mogelijkheid om het roken uit te faseren — en dat zonder een verbod of zware repressie. In plaats van een oorlog tegen tabak, stelt de European Policy Innovation Council (EPIC) in haar nieuwste rapport “The End of Smoking?” een nieuwe koers voor: een strategie gebaseerd op schadebeperking en innovatie. Ondanks decennia aan regulering – van reclameverboden tot accijnsverhogingen – blijven miljoenen Europeanen roken. Niet uit onwetendheid, maar door verslaving, gewoonte of cultuur. De vraag naar nicotine verdwijnt niet, maar past zich aan. En in een context waarin het aantal rokers daalt maar alternatieve producten groeien, is het tijd voor beleid dat de realiteit erkent in plaats van bestrijdt.
Schadebeperking als oplossing
Het rapport pleit voor een gedifferentieerd beleid dat alternatieven zoals e-sigaretten, nicotinezakjes en verwarmde tabaksproducten ondersteunt in plaats van belemmert. Voorbeelden uit Zweden, het VK en Japan tonen aan dat dit werkt: rokers stappen over, gezondheidsrisico’s nemen af, en de zwarte markt krimpt.
In Zweden bijvoorbeeld is het gebruik van snus (een rookloos tabaksproduct) een sleutelfactor geweest in de daling van het aantal rokers naar onder de 6%. Tegelijkertijd daalt het aantal longkankerdiagnoses onder mannen aanzienlijk.
Economisch belang niet te negeren
De tabaksindustrie is, ondanks haar omstreden aard, een belangrijke economische pijler in Europa:
-
Jaarlijkse bijdrage aan het EU-bbp: €223,7 miljard
-
Banen: 2,1 miljoen
-
Belastinginkomsten: €112,9 miljard, bijna evenveel als de totale defensie-uitgaven van de EU
Een rigide verbodsbeleid zou niet alleen falen in het terugdringen van tabaksgebruik, maar ook leiden tot verlies van werkgelegenheid, belastinginkomsten en een toename van illegale import, met name uit China.
De noodzaak van beleidsverandering
Momenteel herzien EU-beleidsmakers twee belangrijke richtlijnen: de Tobacco Products Directive (TPD) en de Tobacco Tax Directive (TTD). De uitkomst hiervan zal bepalen of de EU kiest voor een verstandige schadebeperkende benadering of blijft vasthouden aan een onrealistisch verbodsbeleid dat al tientallen jaren faalt.
Conclusie: tijd voor realisme
De kernboodschap van het rapport is helder: als Europa echt werk wil maken van een rookvrije toekomst, moet het pragmatisch durven zijn. Door rokers te helpen overstappen op minder schadelijke alternatieven, kan de EU zowel haar volksgezondheidsdoelen bereiken als haar economische belangen beschermen.
Een toekomst zonder roken is mogelijk – maar alleen als we beleid voeren dat in de 21e eeuw thuishoort.
Links
https://thinkepic.eu/wp-content/uploads/2025/03/The-End-of-Smoking-Report_.pdf
