Overheid en bedrijven moeten de gezondheid van omwonenden van industrie beter beschermen. Gezondheid moet volwaardig worden meegenomen bij het maken van beleid en in het toezicht. Ook moet het contact met de omwonenden beter. Het kabinet gaat hiermee aan de slag. Dat schrijft staatssecretaris Vivianne Heijnen (milieu) vandaag in een reactie op het rapport ‘Industrie en Omwonenden’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV).
De OvV stelt dat het niet vanzelfsprekend is dat de gezondheid van omwonenden voldoende wordt beschermd. En dat bedrijven nog onvoldoende aandacht hebben voor de gezondheidseffecten van hun productieprocessen op omwonenden. Zowel bedrijven als betrokken overheden zijn aan zet om dat te veranderen. De OvV heeft gekeken naar drie casussen: de omgeving van Tata Steel, Chemours en Asfaltcentrale Nijmegen.
“Dat zijn serieuze conclusies, die het kabinet zich aantrekt. Het is onacceptabel dat de gezondheid van omwonenden onvoldoende wordt beschermd. Het gaat hier om een grondwettelijke zorgplicht”, reageert staatssecretaris Vivianne Heijnen. “We moeten aan de bak. Met we bedoel ik overheden, maar ook de bedrijven zelf. Het moet duurzaam, schoon en gezond. We moeten er samen voor zorgen dat de gezondheidsrisico’s van omwonenden van de industrie omlaag gaan en we moeten het vertrouwen terugwinnen. Dat is geen makkelijke, maar wel een noodzakelijke opgave.”
Gezondheid centraal
Het kabinet ziet de noodzaak om actie te ondernemen en gaat hier samen met decentrale overheden, bedrijven en omwonenden mee aan de slag. Uitgangspunt is dat gezondheid altijd volwaardig en ook als sturend principe moet worden meegenomen. Bij het maken van industrie- en milieubeleid, bij het werken aan nieuwe vergunningen en bij het tussentijds aanpassen van bestaande vergunningen. Het kabinet wil bedrijven in Nederland behouden, want de industrie levert producten die we nu en in de toekomst in ons dagelijks leven nodig hebben. Maar deze productie moet dan wel op een duurzame, schone én gezonde manier.
Heijnen: “Het kabinet moet er, samen met de andere overheden zoals provincies en gemeenten; en met bedrijven, voor zorgen dat mensen in een gezonde omgeving kunnen leven en dat de lucht die ze inademen schoon is”.
Het kabinet neemt de aanbevelingen van de OvV ter harte en vertaalt deze in een aantal acties, die nader uitgewerkt worden in een actieagenda.
- We werken toe naar een gezonde leefomgeving in 2050. Dat betekent dat lucht-, bodem- en waterverontreiniging niet schadelijk is voor mens en natuur. Maar 2050 is nog ver weg. Daarom werken we aan heldere kaders met antwoorden op de vraag hoeveel gezondheidswinst op welk moment moet worden geboekt, op weg naar 2050. Daarvoor moeten keuzes worden gemaakt. Eind dit jaar volgt een actieagenda.
- Gezondheid moet volwaardig worden meegewogen in de vergunningverlening door overheden, en in het toezicht op het naleven van de vergunningen en het handhaven daarvan. Zo moet bijvoorbeeld beter en regelmatiger gemonitord worden wat de gezondheidseffecten in de omgeving van de industrie zijn. Ook willen we dat vaker gebruik gemaakt gaat worden van tijdelijke of voorwaardelijke vergunningen. Op die manier kunnen voorwaarden gesteld worden aan bedrijven, bijvoorbeeld rondom uitstoot en gezondheid.
- Daarvoor is meer kennis nodig, ook bij de omgevingsdiensten. Daar gaat het kabinet voor zorgen. Ook komt er een rapid response team dat waar nodig kan ingezet worden. Zo’n team kan bevoegde gezagen snel en adequaat ondersteunen met kennis, onderzoek en capaciteit.
- De overheid gaat meer en vaker in gesprek met omwonenden van industrie, zoals nu bijvoorbeeld al gebeurt met omwonenden van Tata Steel. Problemen waar zij mee te maken hebben kunnen dan eerder worden opgepakt. Het is van groot belang dat ook de bedrijven hierbij worden betrokken.
- De verantwoordelijkheid om uitstoot en hinder te beperken en de leefomgeving te verbeteren ligt in de eerste plaats bij de bedrijven. Bedrijven moeten vooruitlopend op mogelijk aanvullend beleid werken aan continue verlaging van emissies en hinder. Hiervoor lopen al verschillende acties vanuit zowel overheden als het bedrijfsleven.
- Binnen de maatwerkafspraken met grote uitstoters van CO2, wordt waar relevant het verminderen van de impact op de leefomgeving en de gezondheid van omwonenden ook meegenomen. Per ‘maatwerkbedrijf’ wordt specifiek bekeken wat de belangrijkste aandachtspunten hiervoor zijn. Strengere normen op de korte termijn voor lucht- en waterkwaliteit en uitstoot van de industrie zijn het effectiefst als deze overal in de EU gelden, het kabinet zet zich hiervoor in Europa in. Parallel kijkt het kabinet naar nationale stappen als in EU-verband niet voldoende vooruitgang kan worden geboekt.
Gesprekken met omwonenden
Staatssecretaris Heijnen: “In gesprekken met omwonenden heb ik hun zorgen gehoord over hun gezondheid en die van hun dierbaren, en over de impact hiervan op hun dagelijks leven. Ik bewonder de vasthoudende manier waarop ze hiervoor aandacht vragen bij bedrijven en bij de overheid, en ik gun het ze tegelijkertijd dat dit niet meer nodig is. Het is cruciaal dat de gezondheid van omwonenden goed beschermd wordt en dat ze zich ook gehoord weten. Zowel door de bedrijven als door de betrokken overheden. Daar gaan we samen mee aan de slag.”
Heijnen zal de Tweede Kamer voor het einde van dit jaar informeren over de invulling van de actieagenda, de nadere uitwerking van de aanbevelingen en het bijbehorende tijdpad.