Een grootschalige studie, geleid door epidemiologen van de University of Manchester, werpt nieuw licht op welke opioïde pijnstillers het grootste risico op ernstige constipatie met zich meebrengen bij patiënten met niet-kankergerelateerde pijn. De studie is de grootste tot nu toe op dit gebied en werd gefinancierd door het Oliver Bird Fund van de Nuffield Foundation, Versus Arthritis en de National Institute for Health and Care Research (NIHR).
Hoogste risico bij morfine en oxycodon
Uit de gegevens van ruim 80.000 ziekenhuispatiënten uit Noordwest-Engeland (2009–2020) blijkt dat morfine, oxycodon, fentanyl en combinatie-opioïden significant vaker leiden tot ernstige constipatie dan codeïne. Daarentegen bleek tramadol het laagste risico op constipatie te geven ten opzichte van codeïne.
Het risico op constipatie neemt bovendien fors toe bij dagelijkse doses boven de 50 morfine milligram-equivalenten (MME) – een maat voor de sterkte van opioïden. Volgens de huidige richtlijnen van de UK Faculty of Pain Medicine ligt het kritieke punt waarbij schade de baten mogelijk overstijgt op 120 MME per dag, al wordt dit herzien.
Impact op kwaliteit van leven
Constipatie als bijwerking van opioïden heeft volgens hoofdonderzoeker Dr. Meghna Jani een “aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van patiënten”. Het kan leiden tot langere ziekenhuisopnames, hogere zorgkosten en meer bezoeken aan de spoedeisende hulp.
Toch is de werkelijke omvang mogelijk groter dan uit medische dossiers blijkt. Constipatie wordt vaak niet gecodeerd of besproken, doordat patiënten zich schamen of het probleem als onbelangrijk beschouwen.
Gepersonaliseerde pijnbestrijding
Dankzij deze nieuwe inzichten kunnen zorgverleners beter geïnformeerde keuzes maken bij het voorschrijven van opioïden. Zo kunnen zij samen met patiënten kiezen voor een middel en dosering die niet alleen effectief is, maar ook het risico op vervelende bijwerkingen als constipatie beperkt.
Dr. Jani benadrukt het belang van voorzichtigheid: “Indien opioïden nodig zijn, adviseren wij om altijd de laagst effectieve dosis te gebruiken. Zo kunnen we de bijwerkingen beperken en het dagelijks functioneren van patiënten verbeteren.”
Samenvatting
Deze studie biedt waardevolle handvatten voor artsen en patiënten bij het kiezen van de juiste pijnstiller. Door het vergelijken van opioïden op basis van bijwerkingen zoals constipatie wordt duidelijk dat niet elk middel even risicovol is – en dat slimme keuzes bijdragen aan betere zorg.
