Alcohol is diep verweven met onze sociale gewoonten, maar de impact ervan op lichaam en geest wordt nog vaak onderschat. In dit gesprek tussen twee experts wordt dieper ingegaan op de biologische, psychologische en maatschappelijke gevolgen van alcoholgebruik – van hartritmestoornissen tot zelfmedicatie en schade tijdens de zwangerschap.
Alcohol beïnvloedt het zenuwstelsel door de glutamaatbalans te verstoren, wat leidt tot overstimulatie van het sympathisch zenuwstelsel. Dit kan resulteren in hartkloppingen, verhoogde bloeddruk en zelfs hartritmestoornissen zoals boezemfibrilleren. Minder bekend, maar wel belangrijk: overmatig alcoholgebruik is een significante oorzaak van hypertensie én boezemfibrilleren. Het verminderen van alcoholinname kan de bloeddruk met 10 tot 15 mmHg verlagen.
Daarnaast bevat alcohol veel calorieën, wat kan bijdragen aan overgewicht, vooral bij jongvolwassenen. Alcohol verandert ook de manier waarop het lichaam suiker reguleert, wat leidt tot verhoogde eetlust na het drinken.
Veel mensen grijpen naar alcohol als een manier om met stress, angst of trauma om te gaan. Hoewel alcohol op korte termijn ontspanning biedt, leidt het op de lange termijn tot toegenomen stress en verslechtering van de mentale gezondheid. De hersenen proberen de dempende werking van alcohol te compenseren, wat bij herhaald gebruik leidt tot een vicieuze cirkel van verergerde symptomen.
Een treffende uitspraak uit het gesprek luidt: “Met alcohol leen je geluk van de volgende dag – met rente.” Dit verklaart waarom veel mensen zich angstig en uitgeput voelen na een avond drinken. Voor sommigen leidt dit tot “relief drinking” – opnieuw drinken om de kater of angst te onderdrukken. Dit is een belangrijke stap richting alcoholafhankelijkheid.
Hoewel een kater op zichzelf al vervelend is, kunnen zware drinkers te maken krijgen met ernstige ontwenningsverschijnselen. In extreme gevallen leidt dit tot delirium tremens (DT’s), een levensbedreigende toestand met hallucinaties, paniek en toevallen. In medische settings wordt dit behandeld met benzodiazepines zoals chloordiazepoxide, om het overprikkelde zenuwstelsel te kalmeren.
Voor zowel mannen als vrouwen kan alcoholgebruik rond de conceptie negatieve effecten hebben. Bij mannen vermindert alcohol de vruchtbaarheid; bij vrouwen kan het ernstige schade toebrengen aan de zich ontwikkelende foetus. Vooral zwaar drinken in het eerste trimester is risicovol en kan leiden tot het foetaal alcoholsyndroom (FAS).
Kinderen met FAS hebben vaak hersenschade, hyperactiviteit en gedragsstoornissen. Hun hersenen zijn kleiner, met een minder functionerende frontale cortex, waardoor zelfregulatie en leren ernstig worden belemmerd. FAS is een veelvoorkomende, maar onderschatte oorzaak van leer- en gedragsproblemen bij kinderen.
Alcohol lijkt een gemakkelijke oplossing voor stress, sociale angst of vermoeidheid, maar de prijs die je betaalt – zowel fysiek als mentaal – is vaak hoog. Voor wie worstelt met stress of psychische klachten is het belangrijk om alternatieven voor zelfmedicatie te zoeken. En voor wie zwanger is (of wil worden), is voorzichtigheid met alcohol cruciaal om blijvende schade bij het kind te voorkomen.
Video
