Een nieuwe studie van de Universiteit van Wenen toont aan dat bijzonder lange perioden van ouderschapsverlof rond de geboorte van een kind samenhangen met een verhoogd risico op ongezond gedrag – met name roken – op de lange termijn. Het onderzoeksteam onder leiding van Sonja Spitzer analyseerde de effecten van moederschaps- en ouderschapsverlof op het rookgedrag van moeders in 14 Europese landen. De studie werd onlangs gepubliceerd in het gerenommeerde Journal of Health Economics en is gebaseerd op een samenwerking met de Hertie School in Berlijn en de TU Wenen.
De lengte van de carrières onderbreking rond de geboorte van een kind heeft niet alleen invloed op het welzijn en het inkomen van moeders, maar ook op hun gezondheidsgedrag op de lange termijn. In hun nieuwe studie tonen de onderzoekers aan dat zeer lange afwezigheid van het werk samenhangt met een hoger risico op blijvend roken. Tegelijkertijd suggereren de resultaten dat kortere periodes van ouderschapsverlof mogelijk een beschermend effect hebben. “We verwachtten eigenlijk dat langere loopbaanonderbrekingen ertoe zouden leiden dat moeders minder zouden roken. Maar onze resultaten tonen duidelijk aan dat de kans op roken later in het leven toeneemt met langere verlofperiodes,” legt studieauteur Sonja Spitzer uit, demograaf aan de Universiteit van Wenen.
“In principe zijn moederschaps- en ouderschapsverlof belangrijk voor de gezondheid, en op korte termijn weegt gezondheidsbescherming ook zwaarder dan andere overwegingen. Maar als de verlofperiode te lang duurt, kunnen financiële lasten, sociale isolatie en professionele nadelen toenemen – roken zou een copingmechanisme voor deze stress kunnen zijn. We hebben duidelijk kunnen aantonen dat langere verlofperiodes de kans op roken later in het leven vergroten. We kunnen slechts speculeren over de exacte oorzaken hiervan, maar ze komen overeen met wat we in de literatuur en onze data zien,” aldus Spitzer.
Roken wordt beschouwd als een van de grootste vermijdbare gezondheidsrisico’s. “Onze bevindingen werpen nieuw licht op het ouderschapsverlofbeleid: ouderschapsverlof is bedoeld om ouders te ontlasten, maar het kan ook onbedoelde neveneffecten op de gezondheid hebben – vooral wanneer er financiële onzekerheid is rond de geboorte,” zegt Spitzer.
Het onderzoeksteam koppelde grootschalige enquêtegegevens van meer dan 8.500 moeders uit de Europese SHARE-dataset aan historische informatie over wettelijke ouderschapsverlofregelingen in 14 Europese landen tussen 1960 en 2010. Met behulp van een econometrische methode – de zogenaamde instrumental variable approach – werd het causale effect van de lengte van het moederschapsverlof op later rookgedrag onderzocht.
Elke extra maand moederschapsverlof verhoogt de kans op roken later in het leven met 1,2 procentpunt. Voor elke extra maand neemt ook de totale duur van het roken toe (+7 maanden), evenals het aantal sigaretten per dag (+0,2 sigaret per dag) en het aantal zogenaamde ‘pakjaren’ (+0,6). Vooral moeders die rond de geboorte geen financiële steun van een partner ontvingen, worden getroffen.
“Financiële zorgen tijdens een toch al gevoelige levensfase, zoals rond de geboorte, kunnen de druk nog verder verhogen – deze stress lijkt op lange termijn een aanzienlijke invloed te hebben op het gezondheidsgedrag,” aldus Spitzer. Kortere periodes van ouderschapsverlof lijken daarentegen een mogelijk beschermend effect te hebben op rookgedrag. De resultaten suggereren dat de optimale duur van het verlof zorgvuldig moet worden afgewogen.
De onderzoekers leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan het debat over de vormgeving van het gezinsbeleid: Hoe lang is te lang? De resultaten tonen aan dat een zorgvuldige balans nodig is tussen bescherming en zorg rond de geboorte, financiële aspecten, arbeidsmarktintegratie en het langetermijninkomen van moeders, evenals maatschappelijke doelen zoals gendergelijkheid – en natuurlijk de gezondheid van moeders.
