Wetenschap en censuur

Door Maryanne Demasi, Ph.D.

Bewerking door Dick Schrauwen [1]

De wetenschap wordt geconfronteerd met een democratische crisis. Meer dan ooit worden giftige aanvallen gedaan op mensen met kritiek op wetenschappelijke bevindingen. Vragen stellen die het knagen aan het wetenschappelijk establishment kan ongemakkelijk zijn, maar het debat afkappen en verkondigen dat de "wetenschap in kannen en kruiken is", brengt ons niet verder.

De Belgische arts Jan Vandenbroucke schreef ooit: "Zonder de mogelijkheid van een open debat houdt de wetenschap op te bestaan". Als onderzoeksjournalist heb ik persoonlijke ervaring met censuur.

Elf jaar werkte ik voor de Australian Broadcasting Corporation (ABC) - een tv-netwerk van de (Australische) overheid dat in de statuten redactionele onafhankelijkheid predikt als fundament van goede journalistiek. Mijn rol als tv-journalist en producent was om problematische wetenschap kritisch te bekijken en indien gerechtvaardigd de orthodoxie uit te dagen.

Mijn programma's waren gebaseerd op uitgebreid onderzoek, indringende interviews en nauwkeurige citaten van wetenschappelijke artikelen. Het waren geen echo’s van overheidsadviezen of wetenschappelijke persberichten maar ijverige evaluaties van discutabele bewijsvoering.

In 2013 produceerde ik een tweedelige serie met de naam 'Heart of the Matter' [2] dat het bewijs achter de rol van cholesterol bij hartaandoeningen ter discussie stelde en het overmatig voorschrijven van statines (cholesterolverlagende medicijnen) aan de kaak stelde.

De serie werd met veel lof door het publiek ontvangen en haalde hoge kijkcijfers. Alle niveaus van het ABC-management juichten ons toe voor "de uitstekend gepresenteerde, provocerende en intelligente programma's" en voor het halen van een verpletterend aantal kijkers en ongekende beoordelingen gegeven het tijdstip (timeslot) van de uitzendingen. De uitzendingen werden geroemd als "een publieke stem van het vertrouwen in goede journalistiek".

Maar de lof duurde niet lang. Geneesmiddelenfabrikanten en anderen met gevestigde belangen mobiliseerden hun strijdkrachten en gingen ten strijde. Ze schreeuwden moord en brand en lanceerden masssale aanvallen in de media. Hysterische types beschuldigden ons zelfs van moord. Ze riepen: "Mensen zullen sterven" en "ABC heeft bloed aan zijn handen".

De reactie van de media was snel en disproportioneel. Experts betwisten de wetenschappelijke verdiensten van onze programma’s niet, maar kozen ervoor om de boodschappers te belagen.

Het ABC startte een intern onderzoek. Na 6 maanden concludeerde het onderzoekspanel dat beide programma's feitelijk correct waren maar dat een gedeelte "ten onrechte de voorkeur gaf aan één kant" van het debat. Namelijk de kant die waarschuwde tegen het massaal, onnodig voorschrijven van statines [3].

Vervolgens haalde ABC - zonder waarschuwing of overleg - de programma's van de website. Een pagina’s van de site met uitgebreide interviews, wetenschappelijke publicaties en de bewijsvoering achter onze conclusies werden verwijderd en vervangen door excuses.

De ABC-leiding distantieerde zich onmiddellijk van onze programma's. En erger nog, ze keerden zich tegen ons. We kregen de opdracht om ons hoofd te buigen en de mediastorm stilletjes te doorstaan. Onze mond werd gesnoerd en we kregen het verbod om publiekelijk commentaar te leveren. De leiding dreigde dat ongehoorzaamheid zou worden beschouwd als 'een schending van de arbeidsvoorwaarden' (en dus ook een ontslaggrond). We kozen ervoor om aan hun eisen tot stilte te voldoen omdat we onze loyaliteit aan onze werkgever te tonen.

Bij nader inzien was dat een grote vergissing. We werden publiekelijk beschadigd door een oneerlijke karakterisering. Dat hadden we krachtig hadden betwisten en bestrijden.

Het nieuws over de capitulatie van ABC lokte internationale kritiek uit. Artsen waren verontwaardigd over het onrecht en drongen aan op hervatting van de programma's. Er verschenen diverse boeken over de controverse.

Ik werd het onderwerp van aanvallen door mensen met gevestigde belangen. Geheime documenten onthulden dat giganten uit de voedingsindustrie een 'actieve defensie' optuigden tegen mij - en anderen – omdat we hun marketingboodschappen ter discussie stelden.

Hun verdediging manifesteerde zich in aanvallen op sociale media, door de industrie gesponsorde propaganda door zogenaamde 'experts' die werden betaald om mijn geloofwaardigheid te ondermijnen. Critici eisten mijn ontslag' en uitten geërgerde klachten over mijn gebrek aan wetenschappelijke integriteit.

Uiteindelijk werd ons hele team door ABC kaltgesteld. De leidinggevenden die eerder hadden beloofd om ons te steunen – dezelfde mensen die eerder de loftrompet bliezen en geestdriftig applaudisseerden - lieten ons nu in de steek.

Het besef dat we als wetenschappers, verslaggevers en onderzoekers ons werk hebben gedaan, biedt troost. We stelden de juiste vragen op basis van accurate feiten. We laten ons niet ringeloren.
Verwijzingen

[1] Oorspronkelijke tekst
- https://www.crossfit.com/health/science-and-censorship-my-story

[2] Heart of the Matter
- https://www.google.com/search?q=Heart+of+the+Matter+Maryanne+Demasi+ABC

[3] Statine: cholestorol-verlager
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Statine

September 2019