Wetenschappers identificeren mogelijke oorzaak van statines gerelateerde spierpijn

Matig oefenen een tegengif voor bekende bijwerking van statines.

Een internationaal team van door BHF gefinancierde onderzoekers heeft wellicht ontdekt waarom sommige mensen spierpijn ervaren bij het nemen van statines.

Volgens het onderzoek veroorzaken statines spontane en onregelmatige lekken van calcium uit opslagcompartimenten in spiercellen. Onder normale omstandigheden maakt gecoördineerde afgifte van calcium het de spieren mogelijk om samen te trekken. Niet gereguleerde calciumlekken kunnen beschadiging veroorzaken van de spiercellen, mogelijk leidend tot spierpijn en zwakte.

De onderzoekers suggereren dat spiercellen bij de meeste mensen dit calciumlek kunnen verdragen. Echter, bij personen die al vatbaar zijn vanwege hun genen of levensstijl, veroorzaakt het lek door statines een belasting van de spiercellen wat spierpijn en -zwakte kan veroorzaken.

De bevindingen verklaren waarom slechts sommige mensen spierpijn ervaren na het nemen van statines en kunnen artsen helpen om de meest waarschijnlijke symptomen te identificeren, zodat ze alternatieve therapieën kunnen voorschrijven.

De onderzoekers toonden ook aan dat lichaamsbeweging de veranderingen kan voorkomen die leiden tot het optreden van calciumlekken en dit kan een effectieve manier zijn.

Statines verminderen het risico op een hartaanval of beroerte door de niveaus van de zogenaamde 'slechte cholesterol' in het lichaam te verlagen. Zij zijn vooral gunstig voor mensen die al een hartaanval of beroerte hebben gehad en zijn ook effectief bij degenen die het risico hebben om er in de toekomst één te krijgen. Hoewel bijwerkingen zeldzaam zijn, zijn spierpijn en -zwakte belangrijke redenen waarom sommige mensen stoppen met het innemen van deze potentieel levensreddende medicijnen.

Onderzoekers aan de Universiteit van Leeds en het KarolinskaInstituut in Zweden onderzochten de effecten van statines op spierenbiopsies van patiënten die langdurig statines gebruiken en van ratten die zijn behandeld met statines gedurende 4 weken.

Behandeling met statines tasten de eiwitten, genaamd ryanodine receptoren aan, die de calciumafgifte regelen uit opslagcompartimenten van de spiercellen, wat leidt tot spontane en onregelmatige calciumlekken die signalen kunnen activeren die de celdood bevorderen. Pro-celdoodsignalen waren verhoogd in de spieren van zowel mensen als ratten behandeld met statines in vergelijking met de controlegroep.

Ondanks de celveranderingen hadden statines geen invloed op de spierfunctie of kracht bij de ratten. Deze bevindingen ondersteunen de theorie dat spiercellen een calciumlek kunnen verdragen, wat betekent dat alleen diegenen die vatbaar zijn symptomen ervaren.

Belangrijk is dat de studie ook suggereert dat de potentieel schadelijke effecten van statines op spieren met inspanning kunnen worden tegengegaan. Wanneer ratten toegang kregen tot een oefenwiel, kwamen geen ryanodine eiwitten meer voor en de pro-celdoodsignalen waren niet verhoogd. In feite liepen ratten die met statines waren behandeld twee keer zo ver als de controle ratten. De bevindingen weerleggen eerdere rapporten die vonden dat bewegen de bijwerkingen van statines erger maakt.

De onderzoekers wijzen erop dat ze niet direct hebben laten zien dat de celveranderingen leiden tot spierzwakte en pijn bij mensen, maar merken op dat dit waarschijnlijk is. Het voorgesteld mechanisme kan ook verklaren waarom de hartspier, die verschillende gatekeeper-eiwitten heeft voor calciumafgifte, beschermd is tegen mogelijk schadelijke effecten van statines.

Dr. Sarah Calaghan, universitair hoofddocent cardiale fysiologie aan de University of Leeds zei: "Het idee dat lichaamsbeweging de bijwerkingen van statines erger maakt, is een misvatting - wat er echt toe doet, is de intensiteit van de oefening. Wij ontdekten dat matige lichaamsbeweging de veranderingen in de spiercellen veroorzaakt door statines, teniet deed. We weten dat ongeveer 7 op de 10 professionele atleten statines niet verdragen - en dat intensieve oefeningen diepgaande effecten hebben op de gatekeeper-eiwitten waarop statines zich richten. De toegevoegde effecten van statines kan spieren over de rand duwen, wat leidt tot de symptomen.

"Het goede nieuws is dat we na twintig jaar zoeken eindelijk een verklaring voor statine-geassocieerde spierpijn hebben gevonden, samen met een mogelijke oplossing.”

Vertaling: Andre Teirlinck

September 2019