Aspirine kan beter niet worden voorgeschreven aan gezonde mensen boven de 70

Dick Schrauwen [1]

Een lage, dagelijkse dosis aspirine heeft geen effect op een langer leven zonder beperkingen bij gezonde mensen boven de 70. Dat geldt zelfs voor mensen met het hoogste risico op hart- en vaatziekten [4]. De op het laatst beschikbare resultaten van het ASPREE-experiment [2] werden gepresenteerd op het ESC Congress 2019 [3].

 Professor Christopher Reid van de Curtin University, Perth, Australië zei namens de ASPREE-onderzoekers: "Een steeds toenemend aantal mensen bereikt de leeftijd van 70 jaar zonder hart- en vaatziekten (CVD) [4]. Deze analyse suggereert dat verbeterde risicovoorspellingsmethoden nodig zijn om diegenen te identificeren die baat zouden kunnen hebben bij een dagelijkse, lage doses aspirine".

Europese richtlijnen voor de preventie van hart- en vaatziekten (HZV) bevelen aspirine niet aan voor personen zonder HVZ vanwege het verhoogde risico op ernstige bloedingen [5]. Dit advies werd vervolgens ondersteund door resultaten bij patiënten met een matig risico (ARRIVE) [6], bij diabetespatiënten (ASCEND) [7] en bij mensen ouder dan 70 (ASPREE). Deze studies toonden aan dat de geringe vermindering op het risico van hart- en vaatziekten niet opweegt tegen het vergrote risico op bloedingen [8,9].

De primaire bevinding van de ASPREE gerandomiseerde studie was dat er bij mensen van 70 jaar of ouder zonder een diagnose van HZV geen effect was van 100 mg dagelijkse aspirine op het samengestelde primaire eindpunt van onbekwaamheidsvrije overleving (gedefinieerd als mensen zonder dementie, zonder een aanhoudende lichamelijke handicap en die ook niet overleden zijn) [9]. Dit primaire eindpunt werd gekozen om na te gaan wat het voorschrijven van een preventief medicijn betekent voor gezonde, oudere mensen.

Deze analyse onderzocht of de resultaten voor het primaire eindpunt van het leven zonder beperkingen kunnen variëren gegeven het startniveau van het risico op HVZ. De analyses werden ook uitgevoerd voor de secundaire eindpunten: overlijden door welke oorzaak dan ook, ernstige (interne) bloedingen en de preventie van HZV (gedefinieerd als fatale coronaire hartziekte, niet-fataal hartinfarct, fatale of niet-fatale beroerte of een ziekenhuisopname voor hartfalen).

De onderzoekers berekenden bij de start het risico op HVZ binnen 10 jaar bij 19114 ASPREE-deelnemers met behulp van de Framingham-score (tot 75 jaar) en de atherosclerotische cardiovasculaire ziekte (ASCVD) en de gepaarde cohortrisicovergelijkingen (tot 79 jaar) en verdeelden deze in drie risicogroepen [11].

Omdat er geen HVZ-risicoscores beschikbaar zijn buiten de leeftijdscategorieën die in de vergelijkingen zijn gespecificeerd, classificeerden de onderzoekers de deelnemers ook volgens het aantal risicofactoren: de aanwezigheid van 0, 1, 2, 3 of meer risicofactoren. De percentages van invaliditeitsvrije overleving (een leven zonder beperkingen), mortaliteit (overlijden), ernstige bloedingen en HVZ werden voor elke risicogroep onderzocht. Deze resultaten werden vergeleken tussen twee groepen: deelnemers die aspirine (groep 1) of een placebo (groep 2) kregen.

Voor deelnemers in het laagste derde qua HVZ-risico bleek er geen voordeel van aspirine te zijn wat betreft handicapvrije overleving of het krijgen van een hart- en vaatziekte.

Daarentegen hadden degenen die aspirine kregen en zich bevonden in de hoogste risicogroep op hart- en vaatziekten een significant lagere kans op HVZ. De kans op bloedingen bleek in die hoogste risicogroep hetzelfde in zowel de wel-aspirine als niet-asprine groep. Aspirine bleek echter geen effect te hebben op de kans op een langer leven zonder beperkingen.

Prof Reid zegt: "De bevindingen benadrukken dat de afweging van de voordelen en risico's van het gebruik van aspirine bij gezonde oudere mannen en vrouwen varieert met het risico op hart- en vaatzieken (HZV). Ons onderzoek laat ook zien dat de vermindering op de kans op HZV in de hoogste risicogroep zich niet vertaalt in een betere kans op een langer leven zonder beperkingen".

Er moeten dus nieuwe en betere methoden ontwikkeld worden om de kans op HVZ in te schatten. In een follow-up-onderzoek gaan de onderzoekers nieuwe manieren identificeren om het risico op HVZ te voorspellen. Daartoe zullen genetische data en biomarker-gegevens worden opgenomen in de ASPREE-databank.

Prof Reid concludeert: "Op basis van onze resultaten kan een dagelijkse, lage dosis aspirine beter niet worden voorgeschreven aan gezonde mensen van 70 jaar en ouder. Dit geldt zelfs voor mensen met het hoogste risico op hart- en vaatziekten. Onze huidige analyse wijst erop dat meer verfijnde methoden nodig zijn om een ??subgroep te bepalen die wel baat zou kunnen hebben bij een preventieve (aspirine) therapie.".

Verwijzingen

[1a] Oorspronkelijk persbericht
- https://www.escardio.org/The-ESC/Press-Office/Press-releases/aspirin-should-not-be-recommended-for-healthy-people-over-70

[1b] In deze bewerking van het origineel heb ik de statische details weggelaten. Vind je die belangwekkend, raadpleeg dan de oorspronkelijke tekst [1a].

[2] ASPREE-experiment (ASPREE-trial)
- https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1803955

[3] ESC Congres 2019
- https://2019.esc-congress.com/

[4] Hart- en vaatziekten (HVZ) - cardiovascular disease (CVD)
- https://www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziekten
- https://www.heart.org/en/health-topics/consumer-healthcare/what-is-cardiovascular-disease

[5] 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J. 2016;37:2315–2381. doi:10.1093/eurheartj/ehw106.
- https://academic.oup.com/eurheartj/article/37/29/2315/1748952

[6] Gaziano JM, Brotons C, Coppolecchia R, et al. Use of aspirin to reduce risk of initial vascular events in patients at moderate risk of cardiovascular disease (ARRIVE): a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet. 2018;392:1036–1046. doi: 10.1016/S0140-6736(18)31924-X.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30158069

[7] Bowman L, Mafham M, Wallendszus K, et al. Effects of Aspirin for Primary Prevention in Persons with Diabetes Mellitus. N Engl J Med. 2018;379:1529–1539. doi: 10.1056/NEJMoa1804988.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30146931

[8] McNeil JJ, Wolfe R, Woods RL, et al. Effect of Aspirin on Cardiovascular Events and Bleeding in the Healthy Elderly. N Engl J Med. 2018;379:1509–1518. doi: 10.1056/NEJMoa1805819.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30221597

[9] Aspirine is niet alleen een pijnstiller (in een hoge dosis, 500-1000mg) maar ook een bloedverdunner (in een lage dosis, 50-100mg)
- https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/a/acetylsalicylzuur
- https://www.apotheek.nl/medicijnen/acetylsalicylzuur-als-antistollingsmiddel?product=acetylsalicylzuur-cardio

[10] McNeil JJ, Woods RL, Nelson MR, et al. Effect of Aspirin on Disability-free Survival in the Healthy Elderly. N Engl J Med. 2018;379:1499–1508. doi: 10.1056/NEJMoa1800722.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30221596

[11] Framingham-score, ASCVD
- https://en.wikipedia.org/wiki/Framingham_Risk_Score
- https://en.wikipedia.org/wiki/Arteriosclerosis

September 2019