Verband tussen tandvleesziekte en hoge bloeddruk
Lagere bloeddruk na paradontale therapie
Een studie die
vandaag wordt gepresenteerd op de EuroPerio9, het meest
toonaangevende congres in parodontologie en
implantatietandheelkunde, wees uit dat parodontitis
(tandvleesziekte) samenhangt met een toename van de kans
op hoge bloeddruk (1). Er werd ook een daling in
bloeddruk waargenomen na parodontale therapie.
Eerdere studies (2-4) veronderstelden al een
samenhang tussen parodontitis en hoge bloeddruk, maar er
was weinig bekend over de richting van de samenhang. Het
doel van deze studie was te achterhalen of patiënten met
parodontitis meer kans liepen op hoge bloeddruk dan
mensen zonder parodontitis. In de systematische review
werd ook onderzocht wat het effect van parodontale
therapie is op de systolische en diastolische bloeddruk.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft 1 op
de 5 mensen van boven de 25 een verhoogde bloeddruk
(hypertensie), terwijl complicaties van hypertensie
zorgen voor 9,4 miljoen doden per jaar (5). Wereldwijd
lijden 743 miljoen mensen van tussen de 15 en 99 aan een
tandvleesziekte ofwel parodontits (6).
Hoofdonderzoeker dr. Eva Munoz Aguilera, specialist in
opleiding Parodontologie aan UCL Eastman Dental
Institute te Londen, zegt: “Miljoenen mensen over de
hele wereld lijden aan parodontitis en hypertensie.
Beide aandoeningen zijn onafhankelijk van elkaar in
verband gebracht met het optreden van cardiovasculaire
gebeurtenissen (7, 8) die leiden tot grote
gezondheidsproblemen en een aanzienlijke impact op de
kosten voor volksgezondheid. Daarnaast zijn ook
diabetes, slechte voeding en roken risicofactoren voor
zowel parodontitis als hypertensie.”
“Tandvleesziekte is een chronische, uit meerdere
factoren bestaande inflammatoire ziekte, veroorzaakt
door micro-organismen. Het kan leiden tot ernstige
ontstekingen en verlies van tanden en kiezen. Het
belemmert het functioneren, bederft de esthetiek en
verslechtert de kwaliteit van leven. Bovendien is er
steeds meer bewijs dat het zorgt voor toename van het
risico op een toekomstige cardiovasculaire ziekte (9),
onafhankelijk van andere bijdragende factoren zoals
roken en zwaarlijvigheid (10),” legt dr. Munoz Aguilera
uit.
Het doel van deze systematische review was om het niveau
van het bestaande bewijs te evalueren, waarbij deze twee
aandoeningen in samenhang werden bekeken. “Uit
biologische oogpunt is dit verband mogelijk omdat de
micro-organismes die de tandvleesontsteking veroorzaken
zowel lokale als systematische ontsteking kunnen
creëren, wat leidt tot schade aan de bloedvaten (11).
Onze interesse ging uit naar het vinden van een mogelijk
meer causaal verband tussen tandvleesziekte en
bloeddruk,” zo voegt zij toe.
Zij vervolgt: “Als bewezen wordt dat er een verband is
tussen parodontitis en hoge bloeddruk en dat die link
causaal is dan zou dat ons de gelegenheid geven in te
grijpen in de diagnose, preventie en behandeling van
tandvleesziektes, om vervolgens meteen te kunnen
bijdragen aan de preventie en behandeling van
hypertensie (15), waarmee we de verwoestende
complicaties die veroorzaakt worden door een hoge
bloeddruk zouden kunnen vermijden.”
Wat de gebruikte methodes betreft merkt dr. Munoz
Aguilera op: “Onze systematische review bevatte
observationele en interventionele (klinische) studies
die tot oktober 2017 zijn uitgekomen. Er werd uitgebreid
gezocht naar zulke studies op MEDLINE, EMBASE, CENTRAL
LILACS en Web of Science. De data die uit deze zoektocht
naar voren kwamen werden door twee auteurs onafhankelijk
van elkaar bekeken, uitgezocht en geselecteerd en tevens
werd gekeken naar mogelijke risico’s van
vooringenomenheid (bias). De eerste uitkomst werd
berekend met de “odds ratio” (wetenschappelijke methode
om de verhouding te bepalen tussen de
waarschijnlijkheid/kans dat iets wel of juist niet zal
voorvallen (b.v. hypertensie) in samenhang met iets
anders (b.v. parodontitis), AZ) voor hypertensie bij
patiëntgroepen met (middelmatige en ernstige)
parodontitis.
In de tweede uitkomst waren veranderingen meegenomen
in bloeddruk na parodontale therapie. De zoektocht werd
ook uitgebreid met studies die meer onderzochten dan
alleen parodontologie en verhoogde bloeddruk, zoals
onderzoeken naar hartziektes, metabool syndroom en
andere chronische en systemische aandoeningen die
samenhangen met parodontitis, waarbij bloeddrukgegevens
werden gevonden die van grote waarde bleken. Wat nieuw
is in ons onderzoek is dat we de samenhang maar vanaf
een kant onderzochten: er werd uitgegaan van
tandvleesziektes als mogelijke risicofactor voor hoge
bloeddruk. We gebruikten geen studies waar de hoge
bloeddruk de vaste, onafhankelijke variabele was.”
Er bleken 62 studies te voldoen aan de gestelde
criteria om meegenomen te kunnen worden, waarvan er 21
voor een meta-analyse werden geselecteerd (drie cohort-,
twee case-control- en zestien cross-sectionele studies).
Uit de resultaten bleek dat de diagnose van matige tot
ernstige parodontitis samenhing met een 30 tot 50%
hogere kans op hoge bloeddruk (OR*-1.30; 95% Bl,
1.14-1.48) en als er ernstige parodontitis was, bleek de
schatting hoger te liggen (OR=1.54; 95%Bl, 1.03-2.30).
In cohortstudies die de samenhang onderzochten bleek
parodontitis gevallen van hypertensie te voorspellen
(OR=1.41; 95% Bl, 0.92-2.16). Uit de beoordeling van
mogelijke bias kwam een laag (125 studies) tot matig
(zes studies) risico voor alle studies naar voren.
Over de tweede uitkomst zegt dr. Munuz Aguilera:
“Toen we de studies bekeken die de effecten hadden
onderzocht van tandvleestherapie op bloeddrukwaardes,
zagen we een trend richting afname in bloeddruk na de
parodontale behandeling. Twee van de drie
interventionele studies die in de review zijn meegenomen
bevestigden een afname in bloeddruk na parodontale
behandeling, variërend van een gemiddelde afname van
systolische druk met 7-12 mmHg en van de diastolische
druk met 0-10 mmHg. Dit resultaat geeft een redelijk
duidelijke aanwijzing dat een parodontale behandeling
leidt tot afname van systemische ontsteking.”
“Gezien de resultaten schatten we in dat te verwachten
is dat een behandeling van het tandvlees bij patiënten
met hoge bloeddruk ongeveer evenveel of zelfs beter zou
kunnen helpen dan een bloeddrukverlager (12), dus dit is
echt significant,” voegt zij toe. “Maar het is nog wel
erg vroeg, er is meer onderzoek nodig om dit effect te
bevestigen, zoals longitudinale studies en
gerandomiseerd gecontroleerde proeven met bloeddruk als
de hoofdfactor. Dit zullen kostbare studies worden,
gezien het aantal deelnemers dat nodig is om nader
onderzoek te doen naar dit onderwerp. We hopen dat
andere gezondheidsprofessionals met ons willen
samenwerken, zodat we het onderzoek kunnen voortzetten.”
Wat de aard van de associatie betreft merkt dr. Munoz
Aguilera op: “We kunnen hierover nog niets zeggen. Er is
meer bewijs nodig uit epidemiologische en klinische
studies om het mechanisme en de aard van de samenhang te
bepalen.”
“De gevolgtrekking uit onze bevindingen is dat we het
bewustzijn over de associatie tussen tandvleesziektes en
hoge bloeddruk dienen te vergroten onder
gezondheidsprofessionals, patiënten en beleidsmakers. Er
zou advies gegeven moeten worden over mondgezondheid aan
alle patiënten met hoge bloeddruk en andere ziektes die
samenhangen met parodontitis, zoals diabetes,
zwangerschap etc. Aan de andere kant zouden patiënten
met parodontitis ingelicht moeten worden over het hogere
risico dat zij lopen op het krijgen van hoge bloeddruk
en zij zouden advies moeten krijgen over
leefstijlveranderingen. Tot nu toe weten we dat de
preventie en behandeling van parodontitis een betere
mond- en systemische gezondheid oplevert en een
verbetering van de kwaliteit van leven. Bovendien kan de
behandeling ervan een hoge bloeddruk helpen voorkomen of
verbeteren.”
EINDE
*OR = odds ratio; BI = betrouwbaarheidsinterval
Systematische review: Een systematische review vat de
resultaten samen van beschikbare, zorgvuldig opgezette
studies (gecontroleerde proeven) naar gezondheid en
verschaft een hoge mate van bewijs over de effectiviteit
van gezondheidsinterventies.
Meta-analyse: Een meta-analyse is een analyse die de
resultaten van meerdere wetenschappelijke studies
combineert op een statistisch betekenisvolle manier.
Parodontitis: Een ernstige tandvleesontsteking die zacht
weefsel beschadigt en het kaakbeen aantast. Het kan tot
uitvallen van tanden en kiezen leiden. Meestal is dit
het gevolg van slechte mondhygiëne; het is grotendeel te
voorkomen met goede gewoontes zoals twee maal daags
tanden poetsen en flossen.
Hypertensie: Hypertensie ofwel hoge bloeddruk is een
aandoening waarbij de bloedvaten constant onder te hoge
druk staan. Een normale bloeddruk voor volwassenen is
120 mmHg systolisch (als het hart slaat) en 80 mmHg
diastolisch (als het hart zich ontspant). De meeste
mensen met hypertensie ervaren geen symptomen en daarom
staat het bekend als de ‘stille moordenaar’. Het is
gevaarlijk omdat het kan leiden tot hartaanvallen,
beroertes, nierfalen, blindheid en cognitieve
stoornissen.
Referenties:
1. EuroPerio9 Abstract PD061, Periodontitis and its
treatment are associated with Hypertension: a systematic
review and meta-analysis. Presented at the Poster
Discussion Session on 21 June at 13:45.
2. Martin-Cabezas, R., Seelam, N., Petit, C., Agossa,
K., Gaertner, S., Tenenbaum, H., Davideau, J.L. & Huck,
O. (2016) Association between periodontitis and arterial
hypertension: A systematic review and meta-analysis.
American Heart Journal 180, 98-112.
3. Vilela-Martin, J. F. (2014) Is there an association
between periodontitis and hypertension? Current
Cardiology Reviews 10, 355-361.
4. Tsioufis, C., Kasiakogias, A., Thomopoulos, C. &
Stefanadis, C. (2011) Periodontitis and blood pressure:
the concept of dental hypertension. Atherosclerosis 219,
1-9.
5. WHO Q&A on hypertension:
http://www.who.int/features/qa/82/en/ (last accessed 6
April 2018)
6. Frencken, J. E., Sharma, P., Stenhouse, L., Green,
D., Laverty, D. & Dietrich, T. (2017) Global
epidemiology of dental caries and severe periodontitis–a
comprehensive review. Journal of Clinical Periodontology
44.(Suppl. 18): S94–S105 doi: 10.1111/jcpe.12677
http://www.efp.org/publications/jcp-open/jcpopen-2017-44-18-S94-
S105.pdf (last accessed 6 April 2018)
7. Sanz, M., D'Aiuto, F., Deanfield, J. &
Fernandez-Avilés, F. (2010) European workshop in
periodontal health and cardiovascular disease—scientific
evidence on the association between periodontal and
cardiovascular diseases: a review of the literature.
European Heart Journal Supplements 12, B3-B12.
8. Mancia, G., Fagard, R., Narkiewicz, K., Redon, J.,
Zanchetti, A., Böhm, M., Christiaens, T., Cifkova, R.,
De Backer, G. & Dominiczak, A. (2013) 2013 ESH/ESC
guidelines for the management of arterial hypertension:
the Task Force for the Management of Arterial
Hypertension of the European Society of Hypertension
(ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC).
Blood Pressure 22, 193-278.
9. Tonetti, M. S. & Dyke, T. E. (2013) Periodontitis and
atherosclerotic cardiovascular disease: consensus report
of the Joint EFP/AAP Workshop on Periodontitis and
Systemic Diseases. Journal of Clinical Periodontology
40.
10. Kebschull, á., Demmer, R. T. & Papapanou, P. N.
(2010) “Gum bug, leave my heart alone!”—epidemiologic
and mechanistic evidence linking periodontal infections
and atherosclerosis. Journal of Dental Research 89,
879-902.
11. Amar, S., Gokce, N., Morgan, S., Loukideli, M., Van
Dyke, T. E. & Vita, J. A. (2003) Periodontal disease is
associated with brachial artery endothelial dysfunction
and systemic inflammation. Arteriosclerosis, Thrombosis,
and Vascular Biology 23, 1245-1249.
12. Law, M., Morris, J. & Wald, N. (2009) Use of blood
pressure lowering drugs in the prevention of
cardiovascular disease: meta-analysis of 147 randomised
trials in the context of expectations from prospective
epidemiological studies. BMJ 338, b1665.
13. Orlandi, M., Suvan, J., Petrie, A., Donos, N., Masi,
S., Hingorani, A., Deanfield, J. & D’Aiuto, F. (2014)
Association between periodontal disease and its
treatment, flow-mediated dilatation and carotid
intima-media thickness: a systematic review and
meta-analysis. Atherosclerosis 236, 39-46.
14. Teeuw, W. J., Slot, D. E., Susanto, H., Gerdes, V.
E., Abbas, F., D'aiuto, F., Kastelein, J. J. & Loos, B.
G. (2014) Treatment of periodontitis improves the
atherosclerotic profile: a systematic review and
meta-analysis. Journal of Clinical Periodontology 41,
70-79.
15. Li, C., Wang, Y., Lv, Z., Jia, Y., Wang, S., Shi,
Z., Chen, X. & Zhou, X. (2011) Effect of periodontal
treatments on blood pressure. The Cochrane Library.
De EFP
The European Federation of Periodontology (EFP) is een
overkoepelende organisatie van 30 nationale
wetenschappelijke verenigingen die zich toeleggen op het
bevorderen van onderzoek, opleiding en bewustzijn op het
gebied van de parodontale wetenschap en praktijk. De
organisatie vertegenwoordigt meer dan 14.000
parodontologen en mondhygiënisten uit Europa,
Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
EuroPerio9
EuroPerio is de grootste wetenschappelijke conventie
over parodontologie ter wereld. De vorige driejaarlijkse
bijeenkomst, EuroPero8, vond plaats in Londen in juni
2015, met bijna 10.000 bezoekers. EuroPerio9 vond plaats
van 20 tot 23 juni 2018 in de RAI te Amsterdam,
Nederland.
Vertaling: A Zwart
