Neurofeedback hoopvol voor behandeling tinnitus

CHICAGO - Volgens een vandaag gepresenteerde studie tijdens de jaarlijkse meeting van de Radiological Society of North America (RSNA) hebben onderzoekers die zich bezig houden met functionele MRI (fMRI) ontdekt dat neurofeedback training de mogelijkheid biedt om ernstige tinnitus te verminderen of zelfs te elimineren.

Tinnitus is de gewaarwording van geluid, vaak een toon, in het oor. Het komt veel voor, bij ca. éen op de vijf mensen. Als mensen die hieraan lijden er meer op beginnen te focussen, worden ze meer gefrustreerd en ongerust, waardoor het geluid erger lijkt. De primaire auditieve hersenschors, dat deel van de hersenen waar auditieve input wordt verwerkt, is betrokken bij tinnitus-gerelateerde stress.

Voor de studie keken onderzoekers naar een baanbrekende, potentiële manier om tinnitus te behandelen door mensen gebruik te laten maken van neurofeedback training om hun focus te verplaatsen, weg van de geluiden in hun oren. Neurofeedback is een manier om het brein te trainen door iemand een bepaalde vorm van een extern signaal in de hersenactiviteit te laten zien en te laten proberen hier controle over uit te oefenen.

“Het idee is dat bij mensen met tinnitus er teveel aandacht is voor de auditieve cortex, waardoor het actiever wordt dan bij gezonde mensen,” zegt Matthew S. Sherwood, Ph.D., onderzoekswetenschapper en adjuctfactultatief bij het Department of Biomedical, Industrial and Human Factors Engineering van Wright State University in Fairborn, Ohio. “We hopen dat lijders aan tinnitus neurofeedback kunnen gebruiken om de aandacht af te leiden van hun tinnitus en het mogelijk te doen verdwijnen.”

Om de mogelijke slagingskans van deze benadering vast te stellen, lieten de onderzoekers 18 gezonde vrijwilligers met een normaal gehoor vijf fMRI-neurofeedback trainingsessies volgen. De deelnemers kregen oordoppen waardoor af en toe witte ruis te horen was. Deze oordoppen dienden ook om het lawaai van de scanner te blokkeren.

Voor het fMRI-resultaat gebruikten de onderzoekers ‘single-shot echoplanar imaging’, een MRI-techniek die gevoelig is voor bloedzuurstofgehaltes, en daardoor voor een indirecte meting van hersenactitiviteit zorgt.

“We begonnen met afwisselende periodes van geluid en geen geluid om het brein in kaart te brengen en gebieden te vinden die de meeste activiteit vertoonden tijdens de geluidsfase,” zegt dr. Sherwood. “Daarna selecteerden we de voxels (volume + pixel - toegekende waarde aan een in een driedimensionale ruimte gebonden volumecel - EL) die hevig geactiveerd werden toen het geluid afgespeeld werd.”

Daarna participeerden de deelnemers in de fMRI-neurofeedback trainingsfase in de MRI scanner. Ze kregen witte ruis te horen door hun oordoppen en konden de activiteit in hun primaire auditieve cortex waarnemen als een balkje op een scherm. Elke fMRI-neurofeedback trainingsrun bevatte acht blokken, verdeeld in een 30 seconde ‘relax’ periode, gevolgd door een 30 seconde ‘verlagings’periode. De deelnemers kregen instructies om tijdens de relaxperiode naar het balkje te kijken en actief te proberen deze naar beneden te krijgen door het verlagen van de activiteit in de primaire auditieve cortex tijdens de verlagingsperiode.

De deelnemers kregen hulptechnieken van de onderzoekers, zoals het proberen om de aandacht voor geluid te verplaatsen naar andere sensaties, zoals gevoel en zicht.

“Velen focusten op hun ademhaling omdat dit een gevoel van controle gaf,” zegt dr. Sherwood. “Door het afleiden van de aandacht van geluid, verminderden de deelnemers de activiteit van de auditieve hersenschors, en de signalen die we maten werden ook minder.”

Een controlegroep van negen personen kregen een schijn neurofeedback - ze voerden dezelfde taken uit als de andere groep, maar de feedback kwam niet van henzelf maar van een willekeurige deelnemer. Door het uitvoeren van precies dezelfde procedures met beide groepen, met zowel echte als nep-neurofeedback, konden de onderzoekers het effect van echte neurofeedback op de controle van de primaire auditieve cortex onderscheiden.

De studie vertegenwoordigt de eerste fMRI-neurofeedbacktraining die toegepast is om demonstreren dat er een significante relatie is tussen controle van de primaire auditieve cortex en aandachtsprocessen. Dit is belangrijk voor therapeutische ontwikkelingen, zegt Sherwood, omdat de neurale mechanismen van tinnitus onbekend zijn, maar waarschijnlijk gerelateerd aan aandacht.

De resultaten geven veelbelovende onderzoeksmogelijkheden die kunnen leiden naar verbeteringen in andere gezondsheidsaspecten, zoals pijn management, volgens dr. Sherwood.

“Uiteindelijk willen we dat wat we van MRI geleerd hebben ontwikkelen naar een neurofeedback programma waarbij het gebruik van MRI niet meer nodig is, zoals een app of thuistherapie dat toegepast kan worden op tinnitus en andere aandoeningen,” zegt hij.

Vertaling: Ellen Lam