De rol van vitamine A bij diabetes
UNIVERSITEIT VAN LUND
Tot nu toe was er geen verband bekend tussen diabetes en vitamine
A. Een nieuw onderzoek suggereert dat de vitamine de functie van de
insulineproducerende bètacellen verbetert. De onderzoekers ontdekten aanvankelijk dat zich op het
celoppervlak van de insulineproducerende bètacellen een grote
hoeveelheid receptoren bevinden voor vitamine A.
“Er bevinden zich geen onnodige receptoren op menselijke cellen.
Ze dienen allemaal een doel, maar welk doel is in veel gevallen nog
onbekend. Toen we ontdekten dat insulinecellen een receptor voor
vitamine A hadden op het celoppervlak, vonden we het belangrijk om
uit te zoeken waarom en welk doel de receptor heeft, die een
interactie aangaat met vitamine A en zo een snelle reactie
bewerkstelligt op deze vitamine,” aldus Albert Salehi, senior
onderzoeker aan het Diabetes Centre van de universiteit van Lund in
Zweden.
De onderzoekers denken dat het doel in dit specifieke geval is
dat vitamine A een belangrijke functie vervult in de ontwikkeling
van bètacellen vroeg in het leven, maar dat het ook van belang is
voor het juist functioneren daarvan in de rest van het leven, vooral
in tijden van een pathofysiologische toestand van het lichaam,
d.w.z. bij bepaalde inflammatoire aandoeningen.
Albert Salehi en zijn team hebben, samen met collega’s van de
universiteit van Gotenburg, King’s College (Londen) en het Oxford
Centre for Diabetes, 220 receptoren in kaart gebracht die zich op
het celoppervlak bevinden van de bètacellen en waarvan de kenmerken
nog niet volledig bekend zijn. Een van de ontdekkingen is de
receptor voor vitamine A.
Om de rol van de vitamine in het geval van diabetes te
onderzoeken werd gewerkt met insulinecellen van muizen en van
overleden menselijke donoren die geen diabetes hadden, of diabetes
2. Door de vitamine A-receptor gedeeltelijk te blokkeren en een
reactie van de cellen uit te lokken door toediening van suiker,
konden ze zien dat het vermogen van de cellen om insuline af te
geven verslechterde.
“We zagen een afname van bijna 30%,” zegt Albert Salehi en hij
voegt toe dat een verzwakking van de levensvatbaarheid van de cellen
en verslechtering van de insulineafgifte hoofdoorzaken zijn van
diabetes type 2.
Dezelfde tendens werd waargenomen bij een vergelijking met
insulinecellen van type 2 diabetesdonoren. Cellen van patiënten met
diabetes 2 waren minder goed in staat insuline af te scheiden dan
cellen van mensen zonder diabetes. Ook zagen de onderzoekers dat de
weerstand van de bètacellen tegen ontsteking afneemt als er
onvoldoende vitamine A is. Als dat volledig afwezig is, sterven de
cellen af. Deze ontdekking zou ook van belang kunnen zijn voor
bepaalde soorten van diabetes 1, waarbij de bètacellen zich in het
begin van het leven niet goed ontwikkelen.
“In dierproeven is bekend dat pasgeboren muizen vitamine A nodig
hebben voor een normale ontwikkeling van hun bètacellen.
Waarschijnlijk gaat dit ook op voor mensen. Kinderen moeten
voldoende vitamine A krijgen uit hun voeding,” zegt Albert Salehi.
Vitamine A wordt vooral gevonden in orgaanvlees en
zuivelproducten. In Zweden wordt de melk met vitamine A verrijkt. Er
lijkt in Zweden geen vitamine A-gebrek te zijn bij mensen die een
standaard dieet volgen, maar voor vegetariërs zou het wellicht goed
zijn om zich bewust te zijn van dit probleem.
Te veel vitamine A is schadelijk en kan leiden tot osteoporose.
Er is echter geen risico op overmatige inname via voedsel; dat
gebeurt alleen via supplementen. Tekorten die samenhangen met een
gebrek aan vitamine A zijn onder andere nachtblindheid en
verminderde elasticiteit van de huid en slijmvliezen.
Als er een behandeling voor diabetes zou komen, gebaseerd op deze
pas ontdekte receptor voor vitamine A, dan denkt Salehi dat dit niet
moet gebeuren door middel van suppletie van vitamine A, vanwege het
risico op overmatige inname. “Maar we proberen stoffen te vinden
zoals kleine moleculen of peptiden die lijken op vitamine A, maar
die de ongewenste effecten daarvan niet met zich meebrengen,”
concludeert hij.
Vertaling: Astrid Zwart