Nieuwe verbinding ontdekt tussen het zenuwstelsel en het
immuunsysteem
Neuroendocriene reflex leidt tot infecties
CHARITÉ - UNIVERSITÄTSMEDIZIN BERLIN
Een nieuw ontdekte reflexboog bemiddelt bij een proces dat leidt
tot een verstoring van de hormonen die door de adrenale klieren
worden uitgescheiden, wat op zijn beurt resulteert in een verhoogde
gevoeligheid voor bacteriële infecties. Dit onderzoek is een
doorbraak in de ontwikkeling van behandelingen om de incidentie van
infecties te verminderen; de resultaten zijn gepubliceerd in Nature
Neuroscience.
Schade aan de hersenen of het ruggenmerg, veroorzaakt door
beroerte of trauma, resulteert in een aanzienlijke verzwakking van
het immuunsysteem. Dit leidt vaak tot ernstige infecties, zoals
longontsteking of urineweginfecties die de zenuwweefselregeneratie
en rehabilitatie bij getroffen patiënten belemmeren. Tot op heden is
onsze kennis van de manier waarop zenuwweefsel beschadiging leidt
tot infecties (en welke fysiologische parameters verantwoordelijk
zijn) in het beste geval rudimentair gebleven. Onder leiding van PD
Dr. Harald Prüß (Charité's Neurologie en DZNE Berlijn) en Prof. Dr.
Dr. Jan M. Schwab (Hoofd van Charité's Department of Traumatic
Spinal Cord Injuries), is een team van onderzoekers er in geslaagd
dit proces te ontcijferen.
"Onze studie was gebaseerd op het uitgangspunt dat zenuwwegen die
afkomstig zijn van het ruggenmerg een directe invloed hebben op
organen die betrokken zijn bij het immuunsysteem, zoals lymfeklieren
en milt", aldus Dr. Prüß. Hij voegt eraan toe: "Tot onze verbazing
vonden we dat de verstoring van de immuunorgaanfunctie niet optreedt
als gevolg van deze directe verbinding, maar het het gevolg is van
een ontregeling van het immuunsysteem dat het hele lichaam
beïnvloedt."
De onderzoekers toonden aan dat het zenuwstelsel adrenale
hormonen gebruikt als onderdeel van een indirect communicatiepad dat
resulteert in de snelle afbraak van veel immuuncellen. In een gezond
lichaam worden de adrenale organen gecontroleerd door zowel het
zenuwstelsel als de relevante hormoonbeheerscentra. Tot voor kort
werd aangenomen dat een hersenletsel via hormonale signalen
resulteert in de afscheiding van cortisol door de adrenale klieren,
terwijl een door trauma geïnduceerde stressrespons resulteert in de
vrijlating van adrenaline en noradrenaline. "Onze gegevens tonen aan
dat de verstoring van de normale functie van de bijnieren onder
directe controle is van het beschadigd zenuwweefsel," legt de
neuroloog uit. In tegenstelling tot eerdere meningen leidde
trauma-geïnduceerde ruggenmerg in eerste instantie tot een afname
van stresshormonen en een toename van de cortisolproductie.
Deze verandering in hormoonniveaus leidde tot een dramatische
afname van immuuncellen, voornamelijk wat betreft de precursoren van
T-cellen en B-cellen; in sommige gevallen resulteerde dit in een
vermindering van 50 tot 80 procent in de milt, thymus of
lymfeklieren. Terwijl experimentele deactivering van de adrenale
klieren leidde tot een omkering van dit dramatisch verlies van
immuuncellen, bleven de op deze wijze behandelde muizen gevoelig
voor infecties. Een autograft van bijnierweefsel, getransplanteerd
bij deze muizen, verleende bescherming tegen infecties. Terwijl de
getransplanteerde bijnieren de hormonen die voor het lichaam nodig
zijn produceren, zijn ze niet meer onderhevig aan de dysfunctionele
mechanismen van het zenuwstelsel die voortvloeien uit een hoge graad
van ruggengraat letsel.
De identificatie van deze twee-traps pathologische reflexboog -
bestaande uit zenuwwegen tussen het ruggenmerg en de adrenale
klieren, evenals een hormoon gemedieerde verbinding met het
immuunsysteem - helpt ons inzicht te krijgen in de interconnecties
tussen het zenuwstelsel en het immuunsysteem . De ontdekking van
deze 'verlamming van het immuunsysteem' en zijn onderliggende
mechanismen betekent een belangrijke stap op het pad naar de
verbetering van de behandeling van patiënten met letsel aan het
ruggenmerg . In plaats van alleen het duidelijker symptoom van
motor-sensorische verlamming te ervaren, ervaren paraplegische
patiënten ook een verlamming van het immuunsysteem.
"Uitgebreide analyses van de cortisol- en (nor)adrenaline-niveaus
van patiënten hebben aangetoond dat ze een fundamenteel soortgelijk
gedrag hebben zoals bij experimentele studies," verklaart prof.
Schwab. Dit suggereert dat behandeling die gericht is op het
normaliseren van dit neuro-endocriene reflex, effectief kan zijn bij
het beheersen van de soms levensbedreigende infecties die verband
houden met verwondingen aan het centraal zenuwstelsel.
Vertaling: Andre Teirlinck
