Antidepressiva Paxil - Hoe een jury in Chicago gelijk kreeg


Auteur: Johanna Ryan / RxISK.org

Op 20 april kende een federale jury in Chicago 3 miljoen dollar toe aan de weduwe van een man die zichtzelf zeven jaar geleden voor de metro had gegooid. De zelfmoord van Stewart Dolin, zo concludeerden zij, was niet het gevolg van een depressie, of van de angst of de stress die zijn werk als bedrijfsjurist met zich meebracht. Het was veeleer zijn medicatie die tot zijn dood had geleid: een generieke versie van paroxetine, of Paxil, het commercieel zeer succesvolle medicijn tegen depressie dat wordt gemaakt door GlaxoSmithKline (GSK).

Paxil behoort tot de klasse van antidepressiva genaamd SSRI’s (selectieve serotonine-heropnameremmers). SSRI’s horen in Amerika en wereldwijd tot de vaakst voorgeschreven medicijnen die worden gebruikt om een breed scala van emotionele kwalen, van verdriet tot sociale angst, te behandelen. Maar hoewel veel mensen vinden dat ze helpen, staan ze er ook om bekend dat ze sommige patiënten prikkelbaar en angstig kunnen maken.

In extreme gevallen kan dit zich uiten in een toestand die bekend staat als acathisie – intense emotionele onrust en fysieke rusteloosheid die zo ondraaglijk kan zijn dat degene die er last van heeft tot zelfmoord gedreven wordt. Dat overkwam Stewart Dolin, zo staat vast voor zijn vrouw Wendy. Nadat ze zes weken lang de bewijzen hadden aangehoord was de jury het daarmee eens.

Zij kwamen ook overeen dat GSK volledig op de hoogte was geweest van de risico’s op acathisie en zelfmoord als gevolg van Paxil, maar dat zij nagelaten hadden degenen die het voorschrijven daarvoor te waarschuwen. In de woorden van Michael Baum, advocaat voor Dolin: “GSK weet al 20 jaar dat Paxil ertoe kan leiden dat mensen van alle leeftijden tot zelfmoord worden gedreven…GSK verzweeg niet alleen het risico, maar stak de kop in het zand en negeerde talrijke zelfmoorden die in de klinische proeven van GSK voorkwamen.”

Generieke medicijnen en het dilemma
Wendy Dolins overwinning wijst ook op een enorm dilemma in de huidige wetgeving. In 2011 verbood het Hooggerechtshof in de VS consumenten om de fabrikanten van generieke geneesmiddelen te vervolgen, die verzuimden te waarschuwen tegen de risico’s ervan. Dat komt doordat de generieke pil volgens de wet niet alleen dezelfde ingrediënten moet bevatten als de merknaam-versie, maar ook hetzelfde waarschuwingsetiket, uitgegeven door de oorspronkelijke ontwikkelaar van de merknaam-versie van het middel. Maar omdat zij geen generieke pillen produceren, houden GSK en andere medicijnfabrikanten vol dat zij niet aansprakelijk gesteld kunnen worden voor schade die het gevolg is van een verkeerd of misleidend etiket.

In 2014 besliste de rechtbank in Chicago echter dat dit ervoor zorgde dat patiënten geen enkele wettelijke bescherming meer hadden en zij stonden Wendy Dolin toe om een zaak tegen GSK aan te spannen. De hele farmaceutische industrie zal zeer geïnteresseerd zijn in het beroep van GSK hiertegen.

Wat gebeurde er met Stu Dolin?
Op zijn 57e was Stu Dolin al dertig jaar lang bedrijfsjurist. Hij was senior partner in de multinational Reed Smith en verdiende ongeveer een miljoen dollar per jaar. Hij en Wendy waren al bij elkaar sinds de hoogste klas van de middelbare school en nog steeds onafscheidelijk; met hun twee volwassen kinderen ging het goed en ze konden het goed vinden met hun vader. Stu Dolin werkte hard maar hij hield ook van reizen, sporten en omgaan met zijn gezinsleden en een groepje goede vrienden. Hij leek allesbehalve depressief.

Op zijn leeftijd werd Dolin niet geacht enig risico te lopen wat betreft problemen met Paxil. De FDA had in 2004 de verplichting ingevoerd om een “black box warning” (waarschuwing voor mogelijk ernstige of dodelijke bijwerkingen) op Paxil en andere SSRI’s te zetten, waarin artsen attent gemaakt werden op het risico op zelfmoord bij kinderen en tieners. De waarschuwing werd later ingevoerd voor alle antidepressiva en uitgebreid naar patiënten tot 24 jaar. Maar een waarschuwing voor oudere volwassenen kwam er niet, gebaseerd op het bewijs dat GSK en andere medicijnfabrikanten hadden aangevoerd.

In de zomer van 2010 begon Stu Dolin met consulten bij een counselor vanwege angst en ongerustheid die te maken had met stress op het werk. Hij had al een of twee keer eerder hulp gezocht voor soortgelijke problemen. De grote recessie duurde al twee jaar en de sfeer in financiële centrum van Chicago was zeer gespannen. Een goede vriend en medepartner bij Reed Smith verklaarde dat de ongerustheid van Dolin niets bijzonders was. Zijn counselor werkte aan ontspannings- en probleemoplossende technieken met hem en beschouwde hem niet als iemand die risico liep op zelfmoord.

De huisarts, ook een oude vriend, schreef Paxil voor. Dr. Sachmann dacht niet dat Stu een psychiater nodig had; het was een normale stressreactie die geen specifieke behandeling behoefde. Maar twee dagen nadat hij was begonnen met Paxil zagen de mensen om Stu Dolin heen zorgwekkende veranderingen. Zijn humeur wisselde van blij en vol vertrouwen op het ene moment naar geagiteerd of huilerig op het volgende. Zijn vrouw Wendy herinnerde zich dat hij niet zichzelf leek. Voor het eerst vroeg hij zijn counselor om een noodconsult; zij was dermate bezorgd dat ze de volgende ochtend belde en hem dringend aanraadde om dr. Sachmann te vragen om een kalmeringsmiddel. Dezelfde dag, na een zakenlunch, liep hij het Blue Line metrostation in waar een medepassagier hem geagiteerd heen en weer zag ijsberen. Toen de trein arriveerde gooide hij zichzelf ervoor.

De jury en de March for Science
Als Paxil echt zoveel gevaar opleverde, zei de advocaat van GSK Andrew Bayman, waarom had niemand dat dan gezegd? Wat hij impliceerde was duidelijk: Dit was een gevestigd medicijn, een basismedicijn in de moderne geneeskunde. Het moest toch goed onderzocht zijn door respectabele wetenschappelijke deskundigen. Als de jury dat niet kon inzien dan hadden ze misschien geen oog voor de wetenschap erachter.

Twee dagen na de uitspraak demonstreerden 40.000 mensen in Chicago tegen wat zij zagen als aanvallen op het wezen van de wetenschap door de nieuwe regering in Washington: de opwarming van de aarde zou bijvoorbeeld een Chinese hoax zijn, autisme zou ontstaan door het mazelen-bof-rodehond-vaccin. Ook keerde Washington zich tegen het toewijzen van wetenschapsgelden uit publieke middelen aan instituten als de EPA (agentschap voor bescherming van volksgezondheid en milieu) en de nationale Instituten voor Volksgezondheid. Het is duidelijk dat niets meer sympathie zou opwekken voor GSK dan als ze zichzelf zouden afschilderen als het zoveelste slachtoffer van de “antiwetenschapshysterie”.

Heel wat Amerikanen, die het idee bevestigd zien dat de ellende van de natie te wijten is aan de frivole rechtszaken die andere mensen aanspannen, zouden gevoelig kunnen zijn voor die claim. “Ik leef mee met het verlies van die vrouw maar dit is echt een voorbeeld van hoe een jury de mist kan ingaan,” zei een lezer van de Chicago Tribune. “We hebben allemaal last van enorme zorgpremies en medicijnkosten vanwege onwetende jury’s en hebzuchtige advocaten,” en een ander schreef: “Vraag me af waarom hij zo depressief was?”

Ze zouden verrast zijn als ze wisten dat dat de uitspraak van de jury minder gebaseerd was op de pleidooien van hyperventilerende juristen dan op een zes weken lange onderdompeling in de wetenschap van klinische onderzoeken, antidepressiva, statistische significantie en medicijnregelgeving. De juryleden zouden, getuige hun inspanningen, juist eerder een plaats verdienen op het podium van de March for Science.

Zij hoorden dr. David Ross aan, voormalig senior wetenschapper regelgeving bij de FDA, die getuigde dat “GSK niet eerlijk was” tegen FDA-inspecteurs over de zelfmoordrisico’s van Paxil. Dr. Ross legde uit dat de FDA niet zelf nieuwe medicijnen test, maar afgaat op studies die worden uitgevoerd door de bedrijven zelf: “We weten alleen wat we te zien krijgen.” De analyse van GSK van de eigen klinische proeven wees uit dat depressieve patiënten die Paxil gebruikten een 8,9 keer zo hoge score op suïcidaal gedrag vertoonden dan degenen die een placebo kregen. Echter, zo getuigde dr. Ross, het bedrijf had de resultaten verkeerd weergegeven, zodat de verhoogde kans op zelfmoordpogingen door Paxil maar 1,8 leek te zijn, wat de FDA ertoe bracht te geloven dat het verschil niet significant was.

Zij hoorden dr. David Healy uit Groot-Brittannië aan, een deskundige op het gebied van SSRI’s, die uitlegde dat men in de psychiatrie al vijftig jaar weet dat antidepressiva agitatie en zelfmoord kunnen veroorzaken bij sommige patiënten. SSRI’s houden een hoger risico in dan oudere medicijnen, gewelddadige suïcidale handelingen komen aanmerkelijk vaker voor. Afgaand op zijn eigen ervaring in het uitvoeren van klinische proeven, legde Healy aan de jury uit hoe GSK het zelfmoordrisico had verborgen, namelijk vooral door hogere aantallen zelfmoorden en zelfmoordpogingen te melden dan er werkelijk waren bij proefpersonen die een placebo hadden gekregen, waardoor Paxil in vergelijking daarmee veiliger leek dan het eigenlijk was. Hij legde ook uit hoe aantoonbaar suïcidaal gedrag kon worden ondergebracht onder misleidende termen zoals “emotionele labiliteit”.

Zij hoorden dr. Joseph Glenmullen, professor klinische psychiatrie aan de Harvard Medical School en degene die Dolins behandeldossiers had nagekeken, getuigen dat de oorspronkelijke angstsymptomen heel anders waren dan de symptomen van acathisie, opgewekt door de medicijnen, die Dolin had vertoond in de dagen voor zijn zelfmoord.

Glenmullen getuigde dat hij er 100% zeker van was dat de oorzaak van Dolins zelfmoord Paxil was en niet werkstress. Het etiket op het medicijn zou er echter toe geleid hebben dat zijn arts geloofde dat dit niet kon voorkomen bij een man van middelbare leeftijd.

Lot van GSK wellicht bezegeld door eigen deskundigen
Natuurlijk kreeg GSK ook de kans om met wetenschappelijk bewijs te komen. Maar steeds weer werden de eigen werknemers en aangetrokken deskundigen gedwongen toe te geven op de belangrijkste punten van Dolins team. Dr. Anthony Rothschild, die beweert expert te zijn in “psychologische lijkschouwingen”, kon de jury er niet van overtuigen dat Stu Dolins zelfmoord te wijten was aan zijn onderliggende psychische ziekte. Hij vermeldde echter wel dat hij al in 20 tot 30 eerdere zaken voor GSK had getuigd waarbij sprake was van overlijden en Paxil. Het precieze aantal wist hij niet meer.

Senior wetenschapper bij GSK dr. John Kraus en voormalig CEO dr. Geoffrey Dunbar, gaven beide toe dat de gegevens over de veiligheid van Paxil misleidend waren, door de verkeerde classificering van “placebo zelfmoorden” door het bedrijf. Allebei hadden zij echter deze gegevens, die nooit werden gecorrigeerd, gepubliceerd in medische tijdschriften. Ook waren de gegevens overhandigd aan de FDA. Uiteindelijk, toen hij werd geconfronteerd met de twintig bewezen en twee mogelijke zelfmoorden door Paxilgebruikers tijdens klinisch onderzoek, gaf dr. Kraus met tegenzin toe dat 80% van de slachtoffers ouder dan dertig was. Wat GSK de FDA ook had verteld, de risico’s van Paxil waren niet beperkt tot jongvolwassenen en GSK wist dat.

Wat Stu Dolin is overkomen zou bij ieder ander ook kunnen gebeuren, zo zei advocaat David Rapaport tegen de jury. Het tragische is dat het voorkomen had kunnen worden, als Dolin en zijn arts op de hoogte waren geweest van de potentiële risico’s. Na zes weken getuigenissen was de jury overtuigd: Wetenschappelijk gezien zou een waarschuwing op zijn plaats zijn geweest.

Waartoe zal de overwinning van Dolin leiden?
Vier jaar geleden richtte de familie Dolin MISS-D op: de “Medication-Induced Suicide Foundation in Memory of Stewart Dolin”. Hun plan is om het veelomvattende voorlichtingswerk waarmee ze al begonnen zijn verder uit te breiden om ervoor te zorgen dat andere families niet hetzelfde lot beschoren wordt. “Niemand van ons is tegen medicijnen. Dat is niet het probleem, “vertelde zij de pers. “Maar we komen op voor de patiënten en we hopen dat mensen zullen leren betere vragen te stellen.”

Voor David Healy is de tijd aangebroken dat de FDA en andere regelgevende instanties gaan nadenken over een aanpassing van het etiket door de zelfmoordwaarschuwing uit te breiden naar volwassenen: “Als het zo duidelijk is voor de gemiddelde burger, en als de FDA er niets aan doet, ontstaat er een rare situatie.” Aangezien één op de vijf Amerikanen deze medicijnen slikt is “raar” wel erg zacht uitgedrukt.

Vertaling: Astrid Zwart


Met dank aan de auteur voor toestemming om dit artikel te vertalen:
https://www.madinamerica.com/2017/05/change-in-chicago-the-dolin-verdict/


Naar het overige nieuws en artikelen van vandaag


Omega 3 algen

Multivitamine

Spirulina

Probiotica