Weefsels kunnen diverse mechanismen gebruiken om verloren
cellen te vervangen
Prof. Hans Clevers bespreekt de rol van stamcellen in
weefselvernieuwing in een deze week in Science Perspectives
gepubliceerd artikel. Clevers, groepsleider aan het Hubrecht
Instituut en hoogleraar Moleculaire genetica bij de Universiteit
Utrecht en het UMC Utrecht, stelt dat er mogelijk geen algemene
regels zijn voor hoe weefsels worden vernieuwd. In plaats van
stamcellen, kunnen weefsels mogelijk gedifferentieerde cellen in
staat stellen zich direct te vermeerderen om verloren weefsel te
vervangen.
Weefsels
In het artikel beschrijft prof. Clevers de ontwikkeling van
celkweektechnologieën in de jaren zeventig van de vorige eeuw.
Hiermee kan de vermeerdering van opperhuidcellen enorm worden
vergroot en ze zijn daarom bij uitstek geschikt voor gebruik bij
bijvoorbeeld patiënten met brandwonden. De identiteit van de
opperhuidstamcel is sindsdien echter altijd omstreden gebleven. Er
is nog geen stamcel gevonden die kan dienen als kiemlaag van de
opperhuid. Vergelijkbare situaties doen zich voor in de slokdarm,
darmcrypten, maagklieren en de testis. De weefsels kennen een
expliciete weefselvernieuwingsfunctie, maar deze is verdeeld over
een grote celpopulatie.
Prof. Clevers stelt dat in plaats van te zoeken naar stamcellen
als fysieke entiteit, het wellicht beter is om op zoek te gaan naar
een stamcelfunctie, die qua werking wordt gedefinieerd als het
vermogen van een orgaan om verloren weefsel te vervangen.
“De stamcelfunctie kan in sommige weefsels misschien wel in met
elkaar verbonden professionele stamcellen zijn gelegen, maar kan ook
verspreid zijn over veel grotere populaties neutraal met elkaar
concurrerende, ongedifferentieerde cellen. De functie kan worden
uitgevoerd door facultatieve stamcellen die opportunistisch worden
geworven uit speciaal daarvoor bedoelde of zelfs uit volledige
gedifferentieerde celpopulaties. Het is mogelijk dat weefsels het
gebruik van gedifferentieerde stamcellen vermijden door
gedifferentieerde cellen in staat te stellen zich direct te
vermeerderen en zo het verloren weefsel te vervangen. Uiteindelijk
kan het zijn dat er geen algemene regels bestaan voor hoe weefsels
zich vernieuwen, omdat het inventieve vermogen van evolutie
eindeloos is.”
Dit onderzoek sluit nauw aan bij het strategische thema Life
Sciences van de Universiteit Utrecht, onder het subthema
Regenerative Medicine & Stem Cells.
