Noami Klein, het klimaat en Utrecht
De SSLU geeft vrijdagavond 6 maart (19.30 uur) een
presentatie over het boek van Naomi Klein. De Speler, Thorbeckelaan
18C
Naomi Klein, bekend van de bestsellers No Logo
(2000) en Shockdoctrine (2007), waarin zij ten strijde trekt tegen
het 'opkomend rampenkapitalisme', heeft eind vorig jaar 'This
changes everything' gepubliceerd. Inmiddels vertaald en in het
Nederlands uitgebracht onder de titel 'No Time, verander nu voor het
klimaat alles verandert'. Een rijk gedocumenteerd boek: 525 pagina'
s. Een boek waar je wel even tijd voor moet nemen.
Dat de aarde in snel tempo aan het opwarmen is,
dat dat komt doordat er teveel CO2 en andere broeikasgassen in de
lucht worden gebracht en dat die opwarming rampzalige gevolgen
heeft, is onder wetenschappers al tientallen jaren een uitgemaakte
zaak. Wie daarover nog eens wil worden voorgelicht zou naar het
interview met fysicus en ex-politicus Jan Terlouw moeten kijken
(https://www.youtube.com/watch?v=UyNdTy4lyHs).
Klein staat uitvoerig stil bij de valse profeten
en klimaatsceptici die het (financieel gesteund door miljardairs en
olie-, gas- en steenkoolgiganten) willen doen voorkomen alsof er
geen sprake is van klimaatopwarming en alsof het wetenschappelijk
bewijs daarvoor 'maar een mening is'. De strategie die ook gevolgd
werd en wordt door de tabakslobby en bekend is van sites als de
Groene Rekenkamer en De Dagelijkse Standaard.
Dat klimaatscepsis gevoed wordt door miljardairs
en olie-, gas- en steenkoolgiganten ligt voor de hand, want
effectieve maatregelen tegen klimaatopwarming zouden het einde
betekenen van het op fossiele brandstoffen gebaseerde kapitalisme.
Aldus Klein. En niet alleen dat. De enorme bedragen die nodig zijn
voor de transitie naar duurzame energie (wind, zon en waterkracht)
zouden volgens Klein ook opgebracht moeten worden door diegenen die
stinkend rijk zijn geworden van de opbrengst van olie, gas en
steenkool.
Klein legt een duidelijke relatie tussen de strijd
tegen klimaatverandering en de strijd tegen maatschappelijke en
mondiale ongelijkheid. De oorzaak is volgens Klein in beide gevallen
het 'rampenkapitalisme': ons economisch systeem dat op groei,
uitbuiting, roofbouw, egoïsme en toenemende ongelijkheid is
gebaseerd. Bestrijding van klimaatopwarming is kansloos als dat
economisch systeem niet ingrijpend verandert. Omgekeerd biedt de
strijd tegen klimaatopwarming een unieke kans om dat economisch
systeem aan te pakken. Aldus Klein.
Klein gelooft niet dat duurzaamheid bereikt kan
worden binnen de bestaande economische en politieke orde. Zie ook
het uitstekende boekje "De mythe van groene economie" van Anneleen
Kenis en Matthias Lievens (2012). Klein is zeer kritisch over
milieubewegingen die duurzaamheid nastreven door middel van overleg,
samenwerking en compromissen met de overheid. Hoe slecht dat uitpakt
laat ze zien met het voorbeeld van de emissiehandel: Al Gore
(destijds vice-president) wist het gros van de milieubewegingen
daarvoor mee te krijgen, het resultaat van het systeem van
emissiehandel was veel erger dan de kwaal die erdoor bestreden moest
worden.
Klein gelooft evenmin dat noodzakelijke
veranderingen verwacht kunnen worden van de politiek. Zij pleit voor
een beweging van onderop, voor burgers die het heft in eigen hand
nemen en daardoor de politiek onder druk of desnoods buitenspel
zetten. Hoewel de voorbeelden die Klein in het boek geeft
voornamelijk ontleend zijn aan Canada en de VS, geeft haar analyse
veel herkenningsmogelijkheden met Nederland en zeker ook met
Utrecht. Ook onze overheid saboteert vermindering van emissies door
economische groei, automobiliteit en de belangen van banken,
projectontwikkelaars, Corio, Jaarbeurs en zichzelf te stellen boven
die van het milieu, luchtkwaliteit, gezondheid en rechtvaardigheid.
De nadruk in het boek van Naomi Klein ligt op de
transitie van fossiele energie naar hernieuwbare energie (zon, wind,
water). Terloops wijst zij er op dat we natuurlijk ook minder moeten
consumeren en moeten ophouden al maar economische te willen groeien,
maar dat wordt nauwelijks uitgewerkt. Het gevaar bestaat dat de
transitie naar hernieuwbare energie zal worden aangegrepen als een
vrijbrief om onbezorgd door de blijven groeien.
Het is een overtuigend boek, maar hoe de beweging
van onderop nu precies moet gaan plaatsvinden dat zullen wij
uiteraard zelf moeten uitwerken. Dat zal ook van plaats tot plaats
verschillen. De presentatie die door de SSLU wordt verzorgd is dan
ook bedoeld als een aftrap om daar samen over na te denken en acties
voor te plannen.
Kees van Oosten
