Sommige op rijst gebaseerde voedingsmiddelen voor coeliakie
patiënten bevatten een aanzienlijke hoeveelheid arseen
Rijst is een van de weinige graansoorten die door
coeliakie patiënten wordt gegeten, omdat het geen gluten bevat.
Echter, het kan een hoge concentratie bevatten van een giftige
substantie - arseen - zoals bleek uit de analyses van meel, cake,
brood, pasta en ander voedsel gemaakt met rijst; in gang gezet door
onderzoekers van de Miguel Hernández universiteit in Elche, Spanje.
De Europese Unie werkt momenteel aan een maximum toegestane
hoeveelheid arseen in deze producten.
Bijna 1% van de Westerse bevolking wordt getroffen
door coeliakie, een groep mensen die geen gluten kan verdragen en
daarom aangewezen is op glutenvrije producten, zoals rijst. Maar dit
graan, afhankelijk van waar het vandaan komt, kan een zorgelijke
hoeveelheid arseen bevatten, een giftige en kankerverwekkende
substantie.
Voor de meeste consumenten geeft dit geen
problemen omdat ze niet iedere dag rijst eten, maar dit geldt niet
voor coeliakie patiënten. Onderzoekers van de Miguel Hernández
universiteit in Elche (UMH) hebben de aanwezigheid van arseen
geanalyseerd in meel, brood, zoetwaren, pasta, bier en melk
gebaseerd op rijst en speciaal bedoeld voor deze groep patiënten.
De uitkomst van dit onderzoek, gepubliceerd in de
uitgave Food Additives & Contaminants, waarschuwt dat sommige van
deze producten "een belangrijke hoeveelheid" totale arseen (As-t,
tot 120 µg/kg) en anorganisch arseen (As-i, tot 85.8 µg/kg) bevat.
Totale arseen is de som van organisch arseen (een mengsel met
koolstof) en anorganisch arseen, dat reageert met andere elementen
zoals zuurstof, chloor en zwavel, en gevaarlijker is.
Met deze cijfers werd de hoeveelheid As-t en As-i
alleen bij rijst als hoofdbestanddeel gecalculeerd - de andere
componenten van de voedingsmiddelen niet meegewogen - en hoog
vastgesteld op resp. 235 en 198 µg/kg.
Bovendien werd de dagelijkse inname van
anorganisch arseen door coeliakie patiënten - als gevolg van hun
consumptie van rijst producten - gecalculeerd op tussen 0.45 en 0.46
µg/kg (microgram per kilogram lichaamsgewicht) voor resp. vrouwen en
mannen met een gewicht tussen 58 en 75 kg. En, bij kinderen (tot en
met 5 jaar), waren deze uitkomsten zelfs nog hoger, variërend van
0.61 tot 0.78 µg/kg, volgens een andere studie, gepubliceerd in de
uitgave Food Science.
Een groep experts van de European Food Safety
Authority (EFSA) van de EU, stelde in 2009 vast dat er
bewijsmateriaal voorhanden is dat een dagelijkse opnamehoeveelheid
van 0.3 - 8.0 µg/kg lichaamsgewicht een risico met zich meebrengt op
de ontwikkeling van long-, huid- of blaaskanker. De geschatte
innamen in de twee onderzoeken variëren op grond daarvan binnen deze
range.
Zoals Ángel Carbonell, co-auteur van de
onderzoeken, uitlegt aan SINC: "Deze cijfers tonen aan dat we een
gezondheidsrisico voor de mensen die deze producten consumeren niet
kunnen uitsluiten," alhoewel hij een belangrijk punt vaststelt: "De
Europese Unie heeft nog geen wettelijke limiet voor de maximale
hoeveelheid arseen vastgesteld in rijst en op rijst gebaseerd
voedsel, hoewel daar op dit moment wel aan gewerkt wordt."
Gebrek aan wetgeving
De aanbeveling van de onderzoekers is duidelijk:
"Wat nodig is, is dat gezondheidsinstanties de limiet van het
arseengehalte wettelijk gaan vastleggen voor op rijst gebaseerde
voeding bedoeld voor coeliakie patiënten." Tot nu toe werd coeliakie
voornamelijk gediagnosticeerd bij kinderen, maar de laatste jaren is
het profiel veranderd, en 1 op de 5 patiënten is boven de 65 jaar.
Momenteel neemt ieder EU land monsters van deze
producten, analyseert ze en draagt de uitkomsten over aan de EFSA om
een database samen te stellen, compleet genoeg om beslissingen te
kunnen nemen. Het Spaanse Agency for Consumer Affairs, Food Safety
and Nutrition (AECOSAN) heeft recentelijk het Spaanse rapport
ingezonden, vastgesteld in samenwerking met de verantwoordelijke
onderzoekers van deze studie.
Een andere belangrijke aanbeveling die ze doen is
om kwaliteitsinformatie te vermelden op de etiketten: "Van elk
voedingsproduct zou de hoeveelheid anorganische arseen vermeld
moeten worden, en de verschillende gebruikte rijstsoorten en de
herkomst zouden duidelijk aangegeven moeten worden, omdat sommige
meer aanbevolen worden dan andere," benadrukt Sandra Munera, een van
de auteurs.
Arseen is van nature aanwezig in de aardkorst,
maar in sommige regio's is het gehalte hoger dan andere, en de
concentratie verhoogt eveneens door het gebruik van
bestrijdingsmiddelen. De substantie verspreidt zich dan door water
naar de rijst, een van de weinige plantensoorten die onder water
verbouwd wordt.
Eén van de "schoonste" rijstsoorten is die uit het
Doñana National Park, omdat het gebruik van bestrijdingsmiddelen
hier verboden is en arseen niet van nature in grote hoeveelheden
aanwezig is. In landen als India en Bangladesh daarentegen, waar de
wateren besmet zijn door anorganisch arseen en rijst het voornaamste
basisvoedsel is voor de bevolking, is vandaag de dag het resultaat
een van de grootste massavergiftigingen in de geschiedenis.
Vertaling: Ellen Lam
